Αρχαίος ελληνικός πάπυρος είναι το παλαιότερο βιβλίο της Ευρώπης

Ο πάπυρος ανακαλύφθηκε το 1962 ανάμεσα στα απομεινάρια μιας νεκρικής πυράς μέσα σε έναν από τους τάφους της περιοχής, και η τοποθεσία αυτή αποκάλυψε έναν θησαυρό από αντικείμενα, που αποτελούνται κυρίως από περίπλοκα αντικείμενα από μέταλλο.

Ο πάπυρος του Δερβενίου, ένας αξιοσημείωτος αρχαίος ελληνικός πάπυρος που χρονολογείται από την εποχή της βασιλείας του Φιλίππου Β’ του Μακεδόνα, πιθανότατα προέρχεται από το 340 έως το 320 π.Χ., αποτελεί μαρτυρία για το αρχαιότερο ευανάγνωστο χειρόγραφο της Ευρώπης που άντεξε στο χρόνο.

Ο παπύρος του Δερβενίου, που πήρε το όνομά του από τον τόπο της ανακάλυψής του, ο οποίος βρίσκεται περίπου έξι μίλια βόρεια της Θεσσαλονίκης, φιλοξενείται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της ίδιας τοποθεσίας.

Ανακαλύφθηκε το 1962 ανάμεσα στα απομεινάρια μιας νεκρικής πυράς μέσα σε έναν από τους τάφους της περιοχής, και η τοποθεσία αυτή αποκάλυψε έναν θησαυρό από αντικείμενα, που αποτελούνται κυρίως από περίπλοκα αντικείμενα από μέταλλο.

Η συναρμολόγηση του απανθρακωμένου ρολού παπύρου, το επίπονο ξετύλιγμα και ο διαχωρισμός των στρωμάτων του και η επανασυναρμολόγηση των πολυάριθμων θραυσμάτων έδωσαν μια συλλογή από είκοσι έξι στήλες κειμένου. Δυστυχώς, τα κατώτερα τμήματα αυτών των στηλών χάθηκαν από την καταστροφή της πυράς.

Οι οπαδοί του Ορφισμού, μιας μυστικιστικής παράδοσης συνυφασμένης με τον θρυλικό ποιητή Ορφέα, έτρεφαν βαθύτατο σεβασμό για τις θεότητες Περσεφόνη και Διόνυσο, οι οποίες ταξίδευαν στον Κάτω Κόσμο και αναδύονταν ξανά.

Το ζήτημα της συγγραφής παραμένει αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης. Ως πιθανοί συντελεστές του έργου έχουν αναφερθεί ο Ευθύφρων της Προσπάλτας, ο Διαγόρας της Μήλου και ο Στεσίμβροτος της Θάσου.

Γλωσσικά, ο πάπυρος παρουσιάζει μια συγχώνευση διαλέκτων. Κυρίως διαπλέκει την αττική και την ιωνική ελληνική γλώσσα, αλλά παρουσιάζει και ίχνη δωρικών μορφών. Η ίδια λέξη εκδηλώνεται περιστασιακά σε διαφορετικές διαλεκτικές επαναλήψεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο πάπυρος έχει τη διάκριση να είναι το πρώτο ελληνικό τεχνούργημα που αγκαλιάστηκε από το πρόγραμμα «Μνήμη του Κόσμου» της UNESCO.

Η πρωτοβουλία αυτή της UNESCO εξυπηρετεί τον ευγενή σκοπό της διαφύλαξης της παγκόσμιας τεκμηριωμένης κληρονομιάς από τη φθορά και την αφάνεια. Αυτό το επιτυγχάνει όχι μόνο αναδεικνύοντας την αξία των έργων του παρελθόντος, αλλά και διευκολύνοντας την πρόσβαση σε αυτά.