Ποιοι ήταν οι αρχαίοι Έλληνες καταδρομείς

Η ένδοξη ιστορία των Ελλήνων Καταδρομέων χάνεται στα βάθη της αρχαίας μας ιστορίας.

Οι Έλληνες ως κατ’ εξοχήν πολεμική φυλή ήσαν οι πρώτοι οι οποίοι αντελήφθησαν την αναγκαιότητα των καταδρομικών επιχειρήσεων, που συνδυάζουν τον αιφνιδιασμό, την κεραυνοβόλο αντίδραση, το άμεσο χτύπημα κατά του εχθρού, και επιτυγχάνουν την πλήρη εξουδετέρωση του μέσα σε ελάχιστο χρόνο.

Ομηρική εποχή

Ήδη από τον Όμηρο και την Ιλιάδα έχουμε σαφή περιγραφή καταδρομικών επιχειρήσεων, αλλά και του εξοπλισμού των αρχαίων εκείνων επίλεκτων στρατιωτών. Συγκεκριμένα μαθαίνουμε για το επίλεκτο σώμα των Μυρμιδόνων, οι οποίοι επιχειρούσαν μέσα στα πλαίσια του πεζικού, ωστόσο η τακτική τους σε συνδυασμό με τον οπλισμό τους, τους χαρακτηρίζει αναμφίβολα ως καταδρομείς.

Οι Μυρμιδόνες, συμμετείχαν μεν πολλές φορές σε μάχη εκ του συστάδην αλλά κύρια επιχειρησιακή τους ικανότητα ήταν ο αιφνιδιασμός των Τρώων και η τρομοκράτηση τους, με την ταχεία και ορμητική επίθεση. Ήσαν εξοπλισμένοι με ελαφρύ οπλισμό, μικρή ασπίδα, κοντό δόρυ και ένα ξιφίδιο. Διεξήγαγαν δολιοφθορές στο στρατόπεδο των Τρώων και θεωρούνταν μαζί με τον αρχηγό τους τον θρυλικό Αχιλλέα, ως οι πλέον εκλεκτοί του στρατού των Αχαιών.

Στην Ιλιάδα ακόμη περιγράφεται η πρώτη γνωστή στην παγκόσμια ιστορία καταδρομική επιχείρηση, η είσοδος των Αχαιών στην Τροία με τον Δούρειο Ίππο. Επίλεκτη ομάδα από Αχαιούς κρύβεται στο εσωτερικό του ξύλινου ίππου και μόλις νυχτώνει εξέρχεται αιφνιδιαστικά καταλαμβάνοντας την πόλη, κάνοντας πράξη το σύνθημα των Καταδρομών, «Ο τολμών νικά».

Λακεδαιμόνιοι Καταδρομείς

Αναμφισβήτητα η πόλη η οποία καλλιέργησε όσο καμία άλλη το καταδρομικό πνεύμα ήταν η αρχαία Σπάρτη, η πόλη με την πλέον σκληρή στρατιωτική αγωγή αλλά και πολεμική δόξα. Ο Σπαρτιάτης από πολύ μικρός εμβαπτιζόταν στην πολεμική τέχνη, στη σκληραγωγία, στην πειθαρχία και την λιτότητα. Από την ηλικία των επτά ετών ξεκινούσε η σωματική και η στρατιωτική εκπαίδευση των νέων της Σπάρτης. Σε ηλικία 18 ετών ο έφηβος νέος ονομαζόταν «είρην» δηλαδή ενήλικος άνδρας και πολίτης. Η σκληρή και επίπονη εκπαίδευση του συνεχιζόταν ως την ηλικία των 19 ετών, που υπηρετούσε ως «πρωτείρας» δηλαδή ως αρχηγός μια ίλης.

Το τελικό όμως και πλέον σκληρό τμήμα της εκπαίδευσης ήταν τα «κρυπτεία», δηλαδή η συμμετοχή σε ομάδες εξόντωσης επικίνδυνων ειλώτων για εκφοβισμό των υπολοίπων και αποτροπή εξέγερσης. Τα κρυπτεία ήσαν μια κατ’ εξοχήν εκπαίδευση επίλεκτων καταδρομέων, που περιελάμβανε ανταρτοπόλεμο, χειμερινή διαβίωση, ορεινό αγώνα, μακρινές πορείες, διαβίωση στην ύπαιθρο, νυκτερινές επιθέσεις, απόκρυψη, κάλυψη, αιφνιδιασμό, δοκιμασία στην έλλειψη ύπνου και τροφής, και συνολικά μάχη επιβίωσης υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Οι νεαροί Σπαρτιάτες εντάσσονταν σε μυστικές ομάδες και οργάνωναν νυκτερινές περιπολίες στην ύπαιθρο.

Κατά την διάρκεια της ημέρας εκρύβοντο στα δάση, σε σπηλιές, ακόμη και σε ορύγματα του εδάφους. Ήσαν οπλισμένοι μόνο με ένα ξιφίδιο, και σκότωναν τους είλωτες που θεωρούνταν επικίνδυνοι για υποκίνηση εξέγερσης. Τα κρυπτεία δεν ήταν μόνο ένα μέσον για την ασφάλεια της σπαρτιατικής πολιτείας, αλλά και μια διαδικασία «μύησης» θα λέγαμε των νεαρών πολεμιστών στη φυσική εξόντωση του εχθρού. Αλλά και σε περιόδους ειρήνης οι νέοι των ομάδων αυτών ήσαν υπεύθυνοι για τη συλλογή πληροφοριών και τη μυστική παρακολούθηση των ειλώτων.

Ο στρατός των Λακεδαιμονίων, περιελάμβανε τους Προσκόπους, οι οποίοι ήταν τμήμα που ανελάμβανε τις πλέον δύσκολες και επικίνδυνες αποστολές. Για το λόγο αυτό χαρακτηρίζονται ως οι καταδρομείς των Λακεδαιμονίων. Το ρόλο των Προσκόπων είχαν αναλάβει οι Σκιρίτες (από την περιοχή της ορεινής Λακωνίας κοντά στην Αρκαδία που μέχρι σήμερα ονομάζεται Σκιρίτιδα). Στην διάρκεια μιας εκστρατευτικής πορείας προηγούνταν όλου του στρατού, έχοντας τον ρόλο του ανιχνευτή. Στην μάχη οι Σκιρίτες παρατάσσονταν δίπλα στους τριακοσίους του βασιλέως. Η δύναμη τους ήταν περίπου εξακόσιοι άνδρες οι οποίοι αναλάμβαναν τις πιο τολμηρές επιχειρήσεις, ενώ καταλάμβαναν και το δυσκολότερο σημείο στην παράταξη της μάχης. Επίσης υπήρχε ειδικό τμήμα ανιχνευτών εδάφους, ενσωματωμένο στο ιππικό με σκοπό την παρακολούθηση του εχθρού και την ενημέρωση του επιτελείου των στρατηγών.

Άλλο ένα επίλεκτο τμήμα των Λακεδαιμονίων ήταν οι ονομαστοί Έκδρομοι, τους οποίους θα παραλληλίζαμε με τους συγχρόνους ακροβολιστές. Εξέρχονταν της τάξεως της φάλαγγας, εξορμούσαν και καταδίωκαν τους πελταστές προκαλώντας τρόμο και σύγχυση στο αντίπαλο στράτευμα. Ο οπλισμός τους ήταν ελαφρύς, κράνος, ασπίδα και δόρυ. Ήσαν ευκίνητοι, ταχείς και ακούραστοι και κάλλιστα μπορούμε να τους αποδώσουμε τον χαρακτήρα των καταδρομέων. Το σώμα αυτό αντιμετώπισε με επιτυχία τους πελταστές του Ιφικράτους, ενώ είναι χαρακτηριστικό πως την τακτική των Εκδρόμων εφήρμοσε και ο στρατός των Αθηναίων. Αξίζει ακόμη να αναφέρουμε ότι στη μάχη των Θερμοπυλών περιγράφεται η πρώτη γνωστή στην παγκόσμιο ιστορία, αμφίβια καταδρομική επιχείρηση. Κατά την διάρκεια της νύκτας ο Λεωνίδας οργανώνει καταδρομική ενέργεια(όπως έμαθαν στα Κρυπτεία) με σκοπό την απαγωγή του Ξέρξη. Οι τολμηροί Σπαρτιάτες εκολύμβησαν υποθαλασσίως, εισήλθαν στο στρατόπεδο των Περσών, όπου διασκόρπισαν τον θάνατο. Ο Ξέρξης κατά τύχη εσώθη, καθώς δεν βρισκόταν στην σκηνή του.

Πεζοναύτες

Οι Ειδικές Δυνάμεις των προγονών μας περιελάμβαναν και Πεζοναύτες, κάτι άλλωστε απαραίτητο για την θαλασσοκρατία των αρχαίων Ελλήνων. Η πρώτη γνωστή στην παγκόσμιο ιστορία επιχείρηση Πεζοναυτών, είναι η Αργοναυτική εκστρατεία, υπό τον Ιάσονα. Έλληνες Πεζοναύτες εκστρατεύουν και αποβιβάζονται στην μυθική Κολχίδα.

Αργότερα, από τον 8ο π.Χ. αιώνα κυρίως και μετά, τα πολεμικά πλοία επανδρώνονταν από οπλίτες- πεζοναύτες οι οποίοι αποβιβάζονταν σε εχθρικές πόλεις. Στην εκστρατεία του Δημοσθένους στην Αιτωλία το 426 πΧ συμμετέχουν 300 πεζοναύτες με 30 πλοία. Στην Σικελική εκστρατεία (415 π.Χ.) 700 Αθηναίοι Πεζοναύτες μετέχουν στις επιχειρήσεις και διακρίνονται σαφώς από τους υπολοίπους οπλίτες που πολεμούν στην αποκλειστικά στην ξηρά. Η επάνδρωση των τριηρών από πεζοναύτες γινόταν αρχικά σε εθελοντική βάση, από τολμηρούς άνδρες, ενώ σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης (411π Χ) επιστρατεύονταν «εκ του καταλόγου». Το ψήφισμα του Θεμιστοκλέους (480 π Χ) εισηγείται να επιλέγονται οι πεζοναύτες από άνδρες ηλικίας 20-30 ετών, γεγονός που δείχνει την μέγιστη επιχειρησιακή αξία που τους έδιδαν οι Έλληνες επιτελείς.

Ο Κίμων διέθεται σώμα εκλεκτών πεζοναυτών οι οποίοι συνέτριψαν τους Πέρσες στη μάχη των εκβολών του ποταμού Ευρυμέδοντος. Ο Κίμων αφού νίκησε τους Πέρσες σε ναυμαχία, ενήργησε εν συνεχεία δυναμική απόβαση δυνάμεων πεζοναυτών, κατετρόπωσε τους εχθρούς και εκυρίευσε το στρατόπεδο τους. Η Μικρά Ασία απηλευθερώθη χάρις τον Κίμωνα και τους Έλληνες πεζοναύτες, ενώ οι Πέρσες ταπεινωμένοι παραιτήθηκαν κάθε αξιώσεως επί των μικρασιατικών ελληνικών πόλεων.

Οι πελταστές

Το σώμα των πελταστών συνήθως χαρακτηρίζεται ως ελαφρύ πεζικό, απλώς διότι είχαν ελαφρύτερο οπλισμό έναντι των οπλιτών. Στην πραγματικότητα όμως ήταν τμήμα ειδικών επιχειρήσεων, ταχείς και ευέλικτοι σε κάθε τύπο εδάφους, ειδικά όμως σε δύσβατες περιοχές ήσαν πραγματικώς ανίκητοι, διότι διεξήγαγαν επιχειρήσεις ανορθοδόξου πολέμου. Οι Μακεδόνες και οι Θράκες αξιοποίησαν πρώτοι τους πελταστές, που πήραν την ονομασία τους από την ιδιότυπη ασπίδα που έφεραν, η οποία λεγόταν πέλτη, και έφερε έλλειψη στο δεξιό της πλευρό. Ήσαν εξοπλισμένοι με δόρατα και ξίφος, και μάχοντο σε πυκνή τάξη σε βάθος οκτώ ζυγών. Και οι νότιες ελληνικές πόλεις δημιούργησαν τμήματα πελταστών, που πολλές φορές δρούσαν σε συνεργασία με το ιππικό. Στη μάχη του Λεχαίου (390 π Χ) οι Αθηναίοι Πελταστές αποδεκάτισαν μια απομονωμένη μοίρα Λακεδαιμονίων.

Καταδρομείς του Μεγάλου Αλεξάνδρου

Ο στρατός που κατέκτησε ολόκληρη την Ασία, και διέδωσε το φώς του ελληνικού πολιτισμού ως τις εσχατιές της Γής, ο στρατός του Μ. Αλεξάνδρου, διέθετε αρίστους καταδρομείς οι οποίοι διακρίθηκαν για την τόλμη και το θάρρος τους σε όλες σχεδόν τις μάχες. Θα μπορούσαμε μαλιστα να τους χαρακτηρίσουμε ως τους πλέον άμεσους προγόνους των θρυλικών ΛΟΚ, αλλά και των σημερινών ορεινών καταδρομέων.

Το πλέον χαρακτηριστικό κατόρθωμα των Μακεδόνων καταδρομέων είναι η κεραυνοβόλος κατάληψη του «Σογδιανού Βράχου», με την οποία η χώρα της Σογδιανής πέρασε στην κυριαρχία του Αλεξάνδρου. Ο «Σογδιανός Βράχος» ήταν ένα απόρθητο φρούριο στην κορυφή ενός απόκρημνου βράχου, που άνηκε στον σατράπη της περιοχής, τον Οξυάρτη. Η τοποθεσία αυτή εμπόδιζε τα σχέδια του Αλεξάνδρου για επέκταση προς την Ινδία, και έπρεπε πάση θυσία να καταληφθεί. Όμως παρά τη σφοδρή επίθεση, το φρούριο δεν ήταν δυνατόν να προσβληθή λόγω του απόκρημνου και δύσβατου της περιοχής. Μαλιστα οι υπερασπιστές του «Σογδιανού Βράχου» έλεγαν πως οι Μακεδόνες πρέπει να βγάλουν φτερά και να πετάξουν ως εκεί πάνω.

Ο Αλέξανδρος κατάλαβε πως η κατάληψη του φρουρίου με συμβατικά μέσα είναι αδύνατη. Τότε οργάνωσε ένα τμήμα 300 επίλεκτων καταδρομέων, ειδικευμένων σε διεξαγωγή ορεινού αγώνα, και τους ανέθεσε αυτήν την παράτολμη αποστολή. Οι άνδρες αυτοί εξοπλισμένοι με ειδικά υποδήματα, καρφιά, πασσάλους, και σχοινιά, αναρριχούνται αθόρυβα κατά τη διάρκεια της νύκτας, από το πίσω μέρος του φρουρίου και υψώνουν τις σημαίες τους. Μόλις ο ήλιος χαράζει οι βάρβαροι τους αντικρίζουν γύρω τους και πανικοβάλλονται, δεν πιστεύουν στα μάτια τους, και έπειτα από μια σύντομη συμπλοκή παραδίδουν το φρούριο άνευ όρων.