Στην Αρχαία Ρώμη έκαναν μπάνιο με έλαια και… Δεν πάει το μυαλό σας

Είναι γνωστό ότι οι αρχαίοι είχαν διαφορετικές συνήθειες, που σήμερα φαντάζουν περίεργες και εξωπραγματικές. Θα κάνατε εσείς ποτέ μπάνιο με έλαια;

Φαίνεται πως η Αρχαία Ρώμη δεν έχει να κάνει μόνο με τη φιλοσοφία, τις μονομαχίες και τα θέατρα. Οι Ρωμαίοι άφησαν πολλά μυστήρια στο πέρασμά τους, αλλά και παραδόσεις που μάλλον δεν έχετε ακούσει στο μάθημα της Ιστορίας. Οι Ρωμαίοι πλένονταν καθημερινά, όμως δε χρησιμοποιούσαν σαπούνι. Τρίβονταν με διάφορα έλαια και χρησιμοποιούσαν ειδικές ξύστρες, για να αφαιρέσουν τη βρωμιά.

Η αρχαία Ρώμη ήταν αρχικά ένας ιταλικός οικισμός, που χρονολογείται από τον 8ο αιώνα π.Χ. και αναπτύχθηκε στην πόλη της Ρώμης και στη συνέχεια έδωσε το όνομά του στην αυτοκρατορία, της οποίας αποτέλεσε την έδρα, καθώς και στον εκτεταμένο πολιτισμό που ανέπτυξε η αυτοκρατορία.

Ανήκοντας γεωγραφικά στον χώρο της Μεσογείου Θάλασσας και με επίκεντρο την πόλη της Ρώμης, εξελίχθηκε σε μία από τις μεγαλύτερες αυτοκρατορίες του αρχαίου κόσμου με πληθυσμό περίπου 50-90.000.000 κατοίκους και καλύπτοντας έκταση 6,5 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα κατά τη διάρκεια του 1ου και του 2ου αιώνα μ.Χ.

Το “ανθυγιεινό” σύστημα υγιεινής στην αρχαία Ρώμη

Ρωμαλέα σώματα, λατρεία της ομορφιάς και σαφείς κανόνες υγιεινής: η εικόνα μας για την αρχαία Ρώμη ανταποκρίνεται στο πρότυπο ενός πολιτισμού που αναζητά την πειθαρχία, την τάξη και την αισθητική. Παρ’ όλα αυτά οι τουαλέτες των Ρωμαίων μαρτυρούν το αντίθετο. Κι όχι μόνο αυτό: ένας βρετανός ερευνητής έδειξε πρόσφατα ότι οι ρωμαϊκές «λεκάνες» ήταν απέραντες εστίες μικροβίων κι ως εκ τούτου υπεύθυνες για τη διάδοση μολυσματικών ασθενειών σε ολόκληρη την αυτοκρατορία.

Για παράδειγμα πολλοί άνθρωποι έπασχαν από εντερικές παθήσεις που οφείλονταν στα μικρόβια που μεταδίδονται στις τουαλέτες, σύμφωνα με όσα υποστηρίζει στο περιοδικό Parasitology ο ανθρωπολόγος Πίαρς Μίτσελ από το πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Αντίθετα με ό,τι πιστεύεται οι τουαλέτες δεν οδήγησαν στη βελτίωση του συστήματος υγιεινής, όπως δείχνει η νέα μελέτη.

Ο Μίτσελ ερεύνησε τους λεγόμενους «κοπρόλιθους» -δηλαδή τα απολιθωμένα περιττώματα- από αρχαίες δημόσιες τουαλέτες, τους οποίους συνέκρινε με αντίστοιχα ευρήματα από τάφους. Έτσι ανακάλυψε ότι αυτά τα δείγματα ήταν γεμάτα με υπολείμματα από ψείρες, ψύλλους και τσιμπούρια που συνήθως μεταδίδουν μικρόβια. Τέτοια υπολείμματα βρίσκει κανείς σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

Το συμπέρασμα είναι ότι οι κανόνες υγιεινής των Ρωμαίων δεν είχαν ευνοϊκές επιδράσεις στην υγεία. Ανάλογη ήταν η κατάσταση και την εποχή των Βίκινγκς ή κατά τον Μεσαίωνα. Στις μεσαιωνικές πόλεις για παράδειγμα έχυναν τα απόβλητα από τις τουαλέτες στους δρόμους. Τότε γιατί οι δημόσιες τουαλέτες των Ρωμαίων δεν αποτέλεσαν επανάσταση στην υγιεινή;

Η άποψη του Μίτσελ είναι ότι το οι Ρωμαίοι δεν ανανέωναν το νερό στις τουαλέτες τους, το οποίο σχημάτιζε στην επιφάνεια ένα στρώμα λάσπης. Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες πίστευαν ότι ένα σύστημα από κανάλια και υδραγωγεία είχε βελτιώσει τις συνθήκες υγιεινής στα δημόσια λουτρά. «Προφανώς οι εγκαταστάσεις στα ρωμαϊκά λουτρά δεν ήταν τόσο ευνοϊκές για την υγεία όσο πιστευόταν» καταλήγει ο Μίτσελ.

Η έρευνα πηγαίνει ωστόσο ακόμη μακρύτερα: στα δείγματά του ο Μίτσελ ανακάλυψε τα αυγά ενός συγκεκριμένου είδους σκουληκιού, το οποίο αναπαράγεται συνήθως επάνω σε ψάρια. Ο πιθανός λόγος είναι ότι οι Ρωμαίοι προτιμούσαν στο φαγητό τους μια ειδική σάλτσα από ψάρια, το λεγόμενο garum, την οποία δεν μαγείρευαν αλλά άφηναν μόνο να στεγνώσει στον ήλιο: ένα ιδανικό περιβάλλον για το συγκεκριμένο σκουλήκι.