Η λέξη «meme» είναι πανταχού παρούσα στην ψηφιακή μας εποχή. Από χιουμοριστικές εικόνες και βίντεο μέχρι επαναλαμβανόμενα αστεία και viral φαινόμενα, τα memes αποτελούν ένα βασικό κομμάτι της διαδικτυακής επικοινωνίας και κουλτούρας. Όμως, από πού προήλθε αυτή η λέξη και ποια ήταν η αρχική της έννοια;
Η Εμφάνιση του Όρου στο «Ο Εγωιστής Γονιδιός»
Η λέξη «meme» δεν γεννήθηκε στο διαδίκτυο. Η δημιουργία της οφείλεται στον Βρετανό εξελικτικό βιολόγο **Richard Dawkins** στο βιβλίο του **”The Selfish Gene” (Ο Εγωιστής Γονιδιός)**, που κυκλοφόρησε το **1976**. Σε αυτό το πρωτοποριακό έργο, ο Dawkins προσπάθησε να εξηγήσει την εξέλιξη εστιάζοντας στο γονίδιο ως τη θεμελιώδη μονάδα της κληρονομικότητας.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Dawkins εισήγαγε τον όρο «meme» για να περιγράψει μια αντίστοιχη μονάδα, αλλά για την **πολιτιστική πληροφορία**. Ορίζεται ως μια ιδέα, συμπεριφορά, ή στυλ που μεταδίδεται από άτομο σε άτομο μέσα σε μια κοινωνία, όχι μέσω των γονιδίων, αλλά κυρίως μέσω της **μίμησης**.
Μια Λέξη Εμπνευσμένη από την Ελληνική
Ο Dawkins εμπνεύστηκε τη λέξη «meme» από την ελληνική λέξη **«μίμημα» (mīmēma)**, που σημαίνει κάτι που μιμείται. Επέλεξε μια σύντομη, εύηχη λέξη που να θυμίζει ηχητικά τη λέξη «gene» (γονίδιο), θέλοντας να τονίσει την αναλογία μεταξύ της εξάπλωσης των γονιδίων στη βιολογία και της διάδοσης των πολιτιστικών ιδεών στην κοινωνία.
Για τον Dawkins, ένα meme μπορούσε να είναι οτιδήποτε μεταδίδεται πολιτιστικά μέσω μίμησης: μια μελωδία που κολλάει στο μυαλό, μια μόδα στα ρούχα, μια θρησκευτική πεποίθηση, μια συνταγή μαγειρικής, ένας τρόπος χτισίματος μιας αψίδας. Η βασική ιδέα ήταν ότι αυτά τα πολιτιστικά «γονίδια» αναπαράγονται και μεταδίδονται μέσα στην κοινωνία, με τρόπους που μοιάζουν με την αναπαραγωγή των βιολογικών γονιδίων.
Από την Πολιτιστική Μετάδοση στα Viral Φαινόμενα του Διαδικτύου
Η σημερινή, πιο δημοφιλής χρήση του όρου «meme» για να περιγράψει χιουμοριστικές εικόνες, βίντεο ή κείμενα που διαδίδονται ραγδαία στο διαδίκτυο είναι μια εξέλιξη της αρχικής ιδέας του Dawkins. Το διαδίκτυο έχει προσφέρει ένα ιδανικό περιβάλλον για την ταχεία αναπαραγωγή και μετάδοση των memes, συχνά με σατιρικό ή χιουμοριστικό χαρακτήρα.
Παρόλο που το πλαίσιο έχει αλλάξει, η βασική έννοια παραμένει: ένα meme είναι κάτι που αναπαράγεται και διαδίδεται από άτομο σε άτομο, πλέον κυρίως μέσω ψηφιακών μέσων. Έτσι, την επόμενη φορά που θα μοιραστείτε ένα αστείο meme στο διαδίκτυο, θυμηθείτε τις βιολογικές ρίζες αυτής της πολιτιστικής μονάδας που ξεκίνησε από μια ενδιαφέρουσα αναλογία του Richard Dawkins πριν από σχεδόν μισό αιώνα.
