Περισσότερα από 20 χρόνια πριν, μια ομάδα Καναδών ερευνητών υποστήριξε πως ανακάλυψε κάτι που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά όσα γνωρίζουμε για την ανθρώπινη ιστορία: μια σειρά από πέτρινες δομές στον πυθμένα των υδάτων κοντά στη δυτική ακτή της Κούβας, οι οποίες έμοιαζαν να ανήκουν σε μια αρχαία βυθισμένη πόλη.
Η είδηση έκανε τότε τον γύρο του κόσμου, με το BBC να μεταδίδει ότι η ομάδα της εταιρείας Advanced Digital Communications εντόπισε μέσω σόναρ «συμμετρικά διατεταγμένες πέτρινες κατασκευές», που θύμιζαν δρόμους και κτήρια – στοιχεία που παραπέμπουν σε οργανωμένο αστικό σχεδιασμό. Ένα υποβρύχιο ρομπότ που στάλθηκε για πιο προσεκτική παρατήρηση κατέγραψε τεράστιες, επίπεδες επιφάνειες με την όψη κομμένου γρανίτη να προεξέχουν από τον πυθμένα, γεγονός που προκάλεσε ακόμη μεγαλύτερη εντύπωση.
Οι ερευνητές εκτίμησαν πως οι κατασκευές αυτές θα μπορούσαν να είναι ηλικίας 6.000 ετών – δηλαδή, αρχαιότερες κατά 1.500 χρόνια από τις πυραμίδες της Αιγύπτου. Αν αυτό επαληθευτεί, θα μπορούσε να οδηγήσει σε πλήρη αναθεώρηση της ιστορίας του πολιτισμού, υποδηλώνοντας την ύπαρξη ενός προηγμένου προϊστορικού λαού που άκμασε πολύ πριν τις γνωστές αρχαίες αυτοκρατορίες.
Ωστόσο, η ίδια η επιστημονική ομάδα έσπευσε να προειδοποιήσει ότι χωρίς απτά στοιχεία δεν μπορεί να εξαχθεί κάποιο ασφαλές συμπέρασμα. «Θα ήταν ανεύθυνο να υποστηρίξουμε οτιδήποτε χωρίς αποδείξεις», είχε δηλώσει εκπρόσωπός της.
Η υπόθεση τράβηξε το ενδιαφέρον και του Manuel Iturralde, επικεφαλής γεωλόγου του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας της Κούβας, ο οποίος χαρακτήρισε τις δομές «εξαιρετικά παράξενες» και παραδέχτηκε ότι θα ήταν δύσκολο να εξηγηθούν με βάση τις γνωστές γεωλογικές διαδικασίες. Ωστόσο, τόνισε ότι η φύση είναι ικανή να δημιουργεί σχηματισμούς που μπορεί να ξεγελούν ακόμα και τον πιο έμπειρο ερευνητή: «Αυτό που μοιάζει ανθρώπινο, δεν είναι απαραίτητα ανθρώπινο».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το βάθος στο οποίο βρέθηκαν οι κατασκευές – περίπου 650 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Ο Iturralde σημείωσε ότι, για να έχουν βυθιστεί τόσο βαθιά, θα πρέπει να έχουν ηλικία έως και 50.000 ετών, μια υπόθεση που δημιουργεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τις δυνατότητες και το επίπεδο εξέλιξης των πρώιμων ανθρώπινων κοινωνιών.
Παρά το αρχικό ενδιαφέρον, οι μεταγενέστερες ερευνητικές αποστολές στην περιοχή δεν κατάφεραν να προσκομίσουν περισσότερα δεδομένα. Η έρευνα σταμάτησε ουσιαστικά γύρω στο 2005, αφήνοντας αναπάντητα τα ερωτήματα γύρω από την αινιγματική αυτή τοποθεσία.
Πολλοί λάτρεις των μυστηρίων, αλλά και μερίδα της επιστημονικής κοινότητας, έχουν συνδέσει την υπόθεση με τον διαχρονικό θρύλο της Ατλαντίδας. Ωστόσο, ακόμη κι αν κάποιος πιστεύει ότι βρήκε τη χαμένη πόλη, το να πείσει την επιστημονική κοινότητα απαιτεί κάτι περισσότερο από υποθέσεις και εικόνες σόναρ.
Μέχρι να υπάρξουν σαφείς αποδείξεις, το μυστήριο των βυθισμένων κατασκευών στην Κούβα παραμένει ένα από τα πιο γοητευτικά – αλλά και αμφιλεγόμενα – ανεξιχνίαστα αρχαιολογικά ερωτήματα του σύγχρονου κόσμου.
