Ανακάλυψη 1,6 εκατομμυρίων ετών, αλλάζει όσα γνωρίζουμε για την ανθρώπινη εξέλιξη

Η ανάλυση του Βρετανού αρχαιολόγου Steven Mithen υποδηλώνει ότι οι πρώτοι άνθρωποι ανέπτυξαν για πρώτη φορά στοιχειώδη γλώσσα πριν από περίπου 1,6 εκατομμύρια χρόνια – κάπου στην ανατολική ή νότια Αφρική.

«Η ανάπτυξη της ικανότητας ομιλίας από την ανθρωπότητα ήταν χωρίς αμφιβολία το κλειδί που κατέστησε δυνατό μεγάλο μέρος της μετέπειτα ανθρώπινης φυσικής και πολιτιστικής εξέλιξης. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η χρονολόγηση της εμφάνισης των πρώιμων μορφών γλώσσας είναι τόσο σημαντική», δήλωσε στον Independent ο Δρ Mithen, καθηγητής πρώιμης προϊστορίας στο Πανεπιστήμιο του Reading.

Μέχρι πρόσφατα, οι περισσότεροι ειδικοί στην ανθρώπινη εξέλιξη πίστευαν ότι οι άνθρωποι άρχισαν να μιλούν μόλις πριν από περίπου 200.000 χρόνια. Η νέα έρευνα του καθηγητή Mithen, που δημοσιεύθηκε αυτόν τον μήνα, υποδηλώνει ότι η στοιχειώδης ανθρώπινη γλώσσα είναι τουλάχιστον οκτώ φορές παλαιότερη. Η ανάλυσή του βασίζεται σε μια λεπτομερή μελέτη όλων των διαθέσιμων αρχαιολογικών, παλαιοανατομικών, γενετικών, νευρολογικών και γλωσσικών στοιχείων.

Όταν συνδυάζονται, όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι η γέννηση της γλώσσας συνέβη ως μέρος μιας σειράς ανθρώπινης εξέλιξης και άλλων εξελίξεων μεταξύ δύο και 1,5 εκατομμυρίων ετών πριν.

Είναι σημαντικό ότι το μέγεθος του ανθρώπινου εγκεφάλου αυξήθηκε ιδιαίτερα γρήγορα από το 2 εκατομμύρια π.Χ., ειδικά μετά το 1,5 εκατομμύριο π.Χ. Με αυτή την αύξηση του μεγέθους του εγκεφάλου συνδέθηκε μια αναδιοργάνωση της εσωτερικής δομής του εγκεφάλου – συμπεριλαμβανομένης της πρώτης εμφάνισης της περιοχής του μετωπιαίου λοβού, που σχετίζεται ειδικά με την παραγωγή γλώσσας και την κατανόηση της γλώσσας. Γνωστό στους επιστήμονες ως περιοχή του Broca, φαίνεται να έχει εξελιχθεί από προηγούμενες δομές που ήταν υπεύθυνες για την ικανότητα της πρώιμης ανθρωπότητας να επικοινωνεί με χειρονομίες χεριών.

Νέα επιστημονική έρευνα υποδηλώνει ότι η εμφάνιση της περιοχής του Broca συνδέθηκε επίσης με βελτιώσεις στην εργαζόμενη μνήμη – ένας παράγοντας καθοριστικός για το σχηματισμό προτάσεων. Αλλά και άλλες εξελικτικές εξελίξεις ήταν επίσης καθοριστικές για τη γέννηση της στοιχειώδους γλώσσας. Η εμφάνιση, πριν από περίπου 1,8 εκατομμύρια χρόνια, μιας πιο προηγμένης μορφής διποδισμού, μαζί με αλλαγές στο σχήμα του ανθρώπινου κρανίου, σχεδόν σίγουρα ξεκίνησε τη διαδικασία αλλαγής του σχήματος και της θέσης της φωνητικής οδού, καθιστώντας έτσι δυνατή την ομιλία.

Άλλα βασικά στοιχεία που δείχνουν περίπου το 1,6 εκατομμύριο π.Χ. ως την κατά προσέγγιση ημερομηνία που άρχισαν να μιλούν οι άνθρωποι, προέρχονται από τα αρχαιολογικά αρχεία. Σε σύγκριση με πολλά άλλα ζώα, οι άνθρωποι δεν ήταν ιδιαίτερα δυνατοί. Για να επιβιώσουν και να ευημερήσουν, χρειαζόταν να αντισταθμίσουν αυτή τη σχετική σωματική αδυναμία.

Με εξελικτικούς όρους, η γλώσσα ήταν σχεδόν σίγουρα μέρος αυτής της στρατηγικής αντιστάθμισης σωματικής δύναμης. Προκειμένου να κυνηγήσουν μεγάλα ζώα (ή για να απωθήσουν σωματικά ισχυρούς ανταγωνιστές ζώων), οι πρώτοι άνθρωποι χρειάζονταν μεγαλύτερες ικανότητες ομαδικού σχεδιασμού και συντονισμού – η ανάπτυξη της γλώσσας θα ήταν ζωτικής σημασίας για τη διευκόλυνση αυτού. Είναι σημαντικό, από άποψη ημερομηνίας, το κυνήγι του ανθρώπου ξεκίνησε πριν από περίπου δύο εκατομμύρια χρόνια – αλλά φαίνεται να έχει επιταχυνθεί σημαντικά κατά περίπου 1,5 εκατομμύριο χρόνια πριν.

Γύρω στο 1,6 εκατομμύριο π.Χ. είδε επίσης τη γέννηση και τη πολιτιστική μετάδοση μεταξύ των γενεών πολύ πιο εξελιγμένης τεχνολογίας πέτρινων εργαλείων. Αυτή η μακροπρόθεσμη μεταφορά πολύπλοκων γνώσεων και δεξιοτήτων από γενιά σε γενιά υποδηλώνει επίσης έντονα την ύπαρξη λόγου.