Χάλκινη πλάκα 2.000 ετών αποδεικνύει ότι στην Ανατολία μιλούσαν ελληνικά

Η χάλκινη πλάκα της Ανίσα, αποδεικνύει ότι τα ελληνικά χρησιμοποιήθηκαν στην Ανατολία πριν από 2.000 χρόνια και ότι η περιοχή έσφυζε από πολυπολιτισμική ζωή.

Η Ανίσα ήταν μια αρχαία Καππαδοκική πόλη που βρίσκεται 19 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Καισάρειας, στην τοποθεσία Kültepe-Karahöyük. Ασσυριακά κείμενα του 19ου αιώνα π.Χ. αναφέρουν την πόλη Κανίς (ή Κανές) των Χετταίων, από όπου πιθανότατα προήλθε η λέξη Ανίσα.

Το Kültepe (λόφος τέφρας) είναι αρχαιολογικός χώρος στην επαρχία Καισάρεια της σημερινής Τουρκίας, που κατοικείται από τις αρχές της 3ης χιλιετίας π.Χ., την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού. Η κοντινότερη σύγχρονη πόλη στο Kültepe είναι η Καισάρεια, περίπου 20 χλμ. νοτιοδυτικά. Η ανακάλυψη περίπου 10.000 πήλινων σφηνοειδών δισκίων στο Kültepe — επονομαζόμενα «δισκία Καππαδοκίας» — έκανε την τοποθεσία διάσημη.

Ένα κέρμα πόλης του 3ου αιώνα π.Χ. είναι το παλαιότερο κομμάτι γνωστής απόδειξης για το ελληνικό όνομα Ανίσα. Ενώ κανένας αρχαίος συγγραφέας δεν αναφέρει την Ανίσα, είναι γνωστή από μια επιγραφή (εν Ανίσοις) σκαλισμένη σε μια χάλκινη πλάκα που περιβάλλεται από ανάγλυφο διάκοσμο που ανακαλύφθηκε στο Kültepe-Karahöyük. Είναι τιμητικό διάταγμα της πόλης Ανίσα που χρονολογείται στα τέλη του 2ου ή στις αρχές του 1ου π.Χ.

Οι ανασκαφές στο Kültepe και οι αρχαίες πλάκες
Επικεφαλής της ανασκαφής στο Kültepe είναι ο Δρ. Fikri Kulakoğlu, και έχει εξηγήσει ότι αυτό το σημαντικό τεχνούργημα βρίσκεται τώρα στο Μουσείο του Βερολίνου. Ο καθηγητής πρόσθεσε ότι «μια απόφαση του συμβουλίου γράφτηκε στην ταμπλέτα και αποφασίστηκε να κρεμαστεί αυτό το κείμενο σε ένα ναό στην πόλη».

Ο Δρ. Kulakoğlu, εξηγεί ότι «Το Kültepe δεν είναι ένα μέρος γνωστό μόνο για τις αρχαίες πλάκες του. Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών στο Kültepe, μια αλληλουχία οικισμών που χρονολογείται από τουλάχιστον 6.000 χρόνια πριν, αναγνωρίστηκε και οι ανασκαφές συνεχίζονται προς προηγούμενες περιόδους».

«Το πιο ενδιαφέρον, είναι ότι υπάρχουν πολύ ξεχωριστά στοιχεία που ανήκουν σε αυτό που ονομάζουμε “Ελληνιστική περίοδο”, δηλαδή την περίοδο μετά το 300. Γνωρίζουμε από τις ανασκαφές και την έρευνα ότι υπάρχει ένας πυκνοκατοικημένος οικισμός της Ελληνιστικής Περιόδου στο Kültepe. Προσδιορίστηκαν επίσης οι σχετικές δομές. Βρέθηκαν και διάφορα έργα γλυπτικής και όμορφα κεραμικά που ανήκουν σε εκείνη την περίοδο, σε ένα ιερό κτίριο».

Ο καθηγητής δήλωσε ότι το δισκίο, διακινήθηκε λαθραία στο Βερολίνο από έναν αρχαιοδίφη στη δεκαετία του 1880. «Αυτό το χάλκινο δισκίο, το οποίο ονομάζουμε πλάκα της Ανίσα, βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο του Βερολίνου. Χρονολογείται περίπου από το 160-150 π.Χ.» διευκρίνισε.

Ο καθηγητής Δρ. Kulakoğlu έδωσε πληροφορίες σχετικά με τα χαρακτηριστικά του δισκίου. «Μια απόφαση του συμβουλίου γράφτηκε σε αυτό το δισκίο και αποφασίστηκε να αναρτηθεί το κείμενο σε έναν ναό εδώ. Η συγκεκριμένη απόφαση ελήφθη από ένα δημοτικό συμβούλιο στο Καισάρειο. Σύμφωνα με αυτό το κείμενο, καταλαβαίνουμε ότι υπήρχε μια πόλη στο Kanes, Kültepe, το όνομα της οποίας εκείνη την εποχή ήταν Ανίσα. Σε αυτό το διάταγμα, καταγράφεται μια απόφαση να τιμηθεί ένας υψηλόβαθμος διαχειριστής».

Ελληνικά, η γλώσσα στο Kültepe
«Με αυτή την έννοια, είναι κατανοητό ότι το Kültepe είχε ακόμα το καθεστώς της πόλης, ειδικά σε μεταγενέστερες περιόδους. Φαίνεται ότι γλώσσα της πόλης την εποχή εκείνη, ήταν τα ελληνικά. Από την άλλη πλευρά, είναι κατανοητό από τα ονόματα που αναφέρονται στο δισκίο, ότι υπήρχε επίσης μια περσική κουλτούρα».

«Ειδικά όταν κοιτάζουμε τα ονόματα των πατεράδων των ανθρώπων που ζουν εδώ, μπορούμε να καταλάβουμε ότι εδώ έζησε μία πραγματικά πολυπολιτισμική κοινωνία εκείνη την περίοδο» επεσήμανε.

Το θέμα του διατάγματος, γραμμένου στα ελληνικά, είναι η τιμητική διάκριση του Απολλώνιου, γιου του Αμπάς, διοικητή της πόλης της Ανίσας, με τον τίτλο του «ευεργέτη» από το δημοτικό συμβούλιο και τη λαϊκή συνέλευση στην Ανίσα.

Η χάλκινη πινακίδα της Ανίσα περιείχε τα ονόματα αξιωματούχων, καθώς και διαφόρων θεσμών. Η πινακίδα, που λέγεται ότι φυλασσόταν στο ναό της Αστάρτης, μνημόνευσε επίσης μια πράξη του Καππαδόκη βασιλιά Αριαράθη, η οποία χορηγούσε στους πολίτες της Ανίσας ένα νέο σύνταγμα.

Το προαναφερθέν διάταγμα είχε προσφερθεί στο πιο σεβαστό ιερό της πόλης, το οποίο ήταν αφιερωμένο στη θεά Αστάρτη. Η Ασσυριακή θεά Ιστάρ, η οποία αναφέρεται συχνά στα “Καππαδοκικά δισκία”, ταυτίζεται με την Αστάρτη. Αν και η Αστάρτη δεν λατρευόταν συχνά στη Μικρά Ασία, το κράτος των Χετταίων ήταν αυτό όπου επικρατούσε η λατρεία.