Της Ελευθερίας Κούρταλη
Σε δύο εβδομάδες, ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ενδέχεται να χρειαστεί να ενεργοποιήσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης για δελτίο φυσικού αερίου εάν δεν αποκατασταθούν οι προμήθειες ρωσικού αερίου, επισημαίνει η Citigroup. Χωρίς μείωση της κατανάλωσης, μπορεί να μην υπάρχει αρκετό αέριο για τη θέρμανση των σπιτιών τον χειμώνα. Παράλληλα, το τέλος των ρωσικών προμηθειών φυσικού αερίου θα οδηγήσει τη ζώνη του ευρώ από τη στασιμότητα σε (ήπια) ύφεση, ενώ ο πληθωρισμός θα εκτιναχθεί περαιτέρω και η τιμή του φυσικού αερίου μπορεί να σκαρφαλώσει έως και τα 250 ευρώ/MWh.
Πιο αναλυτικά, η αμερικανική τράπεζα επισημαίνει πως, στις 22 Ιουλίου ή λίγο αργότερα, θα είναι σαφές εάν η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου θα επιστρέψει και σε ποιο βαθμό. Εάν δεν επιστρέψει, οι κυβερνήσεις της Γερμανίας και της Ιταλίας, και πιθανώς αρκετές άλλες στην κεντρική Ευρώπη, θα πρέπει να ενεργοποιήσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης για τη διασφάλιση του εφοδιασμού με φυσικό αέριο για προστατευμένους πελάτες, όπως τα νοικοκυριά για τον χειμώνα. Αυτό, όπως επισημάνει η Citi, θα οδηγήσει σχεδόν αναπόφευκτα σε δελτίο ενέργειας για τον βιομηχανικό τομέα, ιδίως για τις ενεργοβόρες εταιρείες χημικών και μετάλλων. Ωστόσο, η παραγωγή ενέργειας και τα νοικοκυριά θα πρέπει επίσης να συμβάλουν στη μείωση της κατανάλωσης, λόγω και των υψηλότερων τιμών.
Στις αρχές Μαρτίου, μετά την κλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία, η Citi αναθεώρησε προς τα κάτω την πρόβλεψή της για την ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ για το 2022 από 3,3% σε 2,2% εκείνη τη στιγμή για να αντικατοπτριστούν (1) ένα πιθανό πρόσθετο σοκ τιμών που μειώνει την καταναλωτική δύναμη των νοικοκυριών, (2) επιπλέον διαταραχές του εφοδιασμού, (3) το σοκ στην επιχειρηματική εμπιστοσύνη που επιβαρύνει τις επενδύσεις και (4) το σοκ στο εμπόριο από τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν στη Ρωσία και τη Λευκορωσία. Υπολόγισε επίσης ότι εάν η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου διακοπεί αμέσως, αυτό θα μείωνε την αύξηση του ΑΕΠ το 2022 σε μόλις 0,7% ή κατά 1,5%, κυρίως λόγω της εφαρμογής δελτίου.
Δυστυχώς, ωστόσο, το χειρότερο σενάριο έχει γίνει πολύ πιο πιθανό από τις αρχές Ιουνίου, καθώς:
– Η Ρωσία μείωσε τη ροή φυσικού αερίου μέσω του κύριου αγωγού Nordstream 1, ο οποίος το 2021 παρείχε περίπου το 10% της κατανάλωσης φυσικού αερίου της ΕΕ, κατά 60%, πέρα από τις περικοπές που υπάρχουν μέσω του δικτύου αγωγών της Ουκρανίας.
– Ως αποτέλεσμα, η τιμή TTF φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχει υπερδιπλασιαστεί από περίπου 80 ευρώ σε 170 ευρώ ανά MWh.
Αυτό προκάλεσε επίσης αυξήσεις στην ηλεκτρική ενέργεια τον επόμενο μήνα σε βασικές οικονομίες της ΕΕ από 85% (Ιταλία) έως 118% (Γερμανία) από την 1η Ιουνίου.
– Με την επερχόμενη τακτική συντήρηση που ξεκινά στις 11 Ιουλίου και για δύο εβδομάδες, ο φόβος είναι ότι η παροχή μέσω Nordstream 1 δεν θα αποκατασταθεί. Ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ (Πράσινοι) προειδοποίησε ότι η αποτυχία της Ρωσίας να αποκαταστήσει τις παραδόσεις φυσικού αερίου από το τέλος της περιόδου συντήρησης στις 22 Ιουλίου “δεν θα ήταν έκπληξη”.
– Η κυβέρνηση της Γερμανίας κλιμάκωσε το σχέδιο έκτακτης ανάγκης φυσικού αερίου στο δεύτερο από τα τρία επίπεδα, επιταχύνοντας τις εναλλακτικές προμήθειες για να αυξήσει τα επίπεδα αποθήκευσης αερίου, προετοιμάζοντας παράλληλα την αντικατάσταση του φυσικού αερίου με άνθρακα στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το τρίτο επίπεδο θα περιλαμβάνει εφαρμογή δελτίου.
Ωστόσο, υπήρξαν και κάποιες θετικές εξελίξεις, επισημαίνει η Citi:
– Τα επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου έχουν ανακάμψει: Τα επίπεδα αποθήκευσης αερίου αυξήθηκαν από λιγότερο από 30% τον Φεβρουάριο σε περισσότερο από 60% τώρα, μεταξύ άλλων σε βασικές χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία. Αυτό είναι περίπου φυσιολογικό για αυτήν την εποχή του έτους παρά τη μείωση των ροών φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Οι ευρωπαϊκές αποθήκες φυσικού αερίου περιέχουν τώρα συνολικά 64 bcm φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένων των 15 bcm της Γερμανίας (αρκετά για να αντισταθμίσουν τις προμήθειες άνω των τεσσάρων μηνών μέσω του Nordstream 1) και των 11 bcm της Ιταλίας.
– Επίσης μειώθηκε η εξάρτηση από τις εισαγωγές από τη Ρωσία. Το μερίδιο του φυσικού αερίου από τη Ρωσία μέσω της Βαλτικής, της Πολωνίας, της Αλβανίας και της Αυστρίας προς τη Γερμανία και την Ιταλία μειώθηκε από πάνω από 50% σε περίπου 35% καθώς και οι δύο χώρες κατάφεραν να αυξήσουν τον εφοδιασμό από εναλλακτικές πηγές. Τα χαμηλότερα επίπεδα αποθήκευσης βρίσκονται τώρα στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
Ενώ οι εκτιμήσεις της Citi υποδεικνύουν ότι οι ελλείψεις φυσικού αερίου τον χειμώνα μπορούν να αποφευχθούν ακόμη και αν η Ρωσία διακόψει εντελώς το φυσικό αέριο, ο περιορισμός και η πρόσθετη συμπίεση των εισοδημάτων των νοικοκυριών θα οδηγήσουν την Ιταλία και τη Γερμανία –και πιθανώς την ευρωζώνη συνολικά– σε ύφεση τον χειμώνα (δ’ τρίμηνο 2022 – α’ τρίμηνο 2023). Αυτό είναι πιθανό να αμβλυνθεί με περαιτέρω δημοσιονομική παρέμβαση, πέρα από τα περισσότερα από 200 δισ. ευρώ ή 1,7% του ΑΕΠ που έχουν ήδη δεσμευτεί από τις κυβερνήσεις.
Σε ό,τι αφορά τον πληθωρισμό, συνολικά, ο αντίκτυπος του τελευταίου άλματος στις τιμές του φυσικού αερίου αναπόφευκτα προσθέτει ακόμη περισσότερες ανοδικές πιέσεις στον πληθωρισμό της ευρωζώνης, τόσο το 2023 (λόγω της καθυστερημένης μετακύλισης των υψηλότερων τιμών του φυσικού αερίου) όσο και το 2022. Συνεπώς, η Citi “ανεβάζει” τις προβλέψεις της για τον πληθωρισμό στο 8,1% το 2022 (από 7,9% τον Ιούνιο) και στο 4,7% το 2023 (από 3,6%).
Σε ό,τι αφορά την τιμή του φυσικού αερίου, η Citi επισημαίνει πως είναι δύσκολο να γνωρίζουμε σε ποιο βαθμό οι τρέχουσες τιμές ήδη προεξοφλούν το σενάριο πλήρους αποκοπής. Οι αναλυτές της πιστεύουν ότι το TTF θα μπορούσε να αυξηθεί στα 200 €/MWh σε περίπτωση μηδενισμού των ρωσικών εισαγωγών, πιθανώς ακόμη υψηλότερα στα 250 €/MWh εάν αυτό συνδυαστεί με άλλες διακοπές εφοδιασμού (όπως πρόσφατα στους τερματικούς σταθμούς LNG). Στο βασικό σενάριο, οι τιμές θα κινηθούν στα 130 €/MWh (όπου οι ρωσικές εξαγωγές μειώνονται, αλλά όχι στο μηδέν) ενώ στο θετικό σενάριο, θα κινηθούν στα 100 €/MWh.
Μία ημέρα πριν από τη λήξη της περιόδου συντήρησης του Nordstream, το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας πρόκειται να αυξήσει τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης. Εάν η ροή φυσικού αερίου δεν ξαναρχίσει στα τέλη Ιουλίου και η Γερμανία και η Ιταλία αρχίσουν να εφαρμόζουν δελτίο για να προετοιμαστούν για τον χειμώνα, το αίνιγμα της ασθενούς ανάπτυξης και του υψηλού πληθωρισμού για την ΕΚΤ θα ήταν ακόμη πιο δύσκολο να επιλυθεί. Όπως εκτιμά η Citi, οι αυξήσεις επιτοκίων μπορεί να συνεχιστούν, ίσως ακόμη και να επιταχυνθούν, αλλά όταν η ύφεση αρχίσει και οι κυβερνήσεις πρέπει να στηρίξουν την οικονομία, ο νομισματικός-δημοσιονομικός συντονισμός μπορεί να επανέλθει και οι αυξήσεις επιτοκίων να σταματήσουν, το αργότερο μέχρι το τέλος του έτους.
capital.gr