Το όρος Tambora άλλαξε τον κόσμο. Το 1815, το ηφαίστειο της Ινδονησίας εξερράγη στην πιο ισχυρή έκρηξη στην καταγεγραμμένη ιστορία, στέλνοντας μια τεράστια στήλη από μικροσκοπικά σωματίδια που αντανακλούν τον ήλιο ψηλά στην ατμόσφαιρα, δροσίζοντας τον πλανήτη και προκαλώντας καταστροφή.
Αυτό που ακολούθησε ονομάστηκε «έτος χωρίς καλοκαίρι»: οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έπεσαν, οι καλλιέργειες απέτυχαν, οι άνθρωποι λιμοκτονούσαν, μια πανδημία χολέρας εξαπλώθηκε και δεκάδες χιλιάδες πέθαναν. Μερικοί πιστώνουν ακόμη και στο ηφαίστειο ότι ενέπνευσε τη Mary Shelley να γράψει το Frankenstein, ενώ προστατεύτηκε από το ασυνήθιστα κρύο στην Ελβετία το 1816.
Πολλά ηφαίστεια έχουν εκραγεί από τότε, αλλά η Tambora παραμένει η πιο πρόσφατη τεράστια έκρηξη του πλανήτη. Περισσότερα από 200 χρόνια αργότερα, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ο κόσμος μπορεί να οφείλεται σε άλλο.
Το ερώτημα δεν είναι αν, αλλά πότε, είπε ο Markus Stoffel, καθηγητής κλίματος στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης. Τα γεωλογικά στοιχεία υποδηλώνουν πιθανότητα 1 στις 6 για μια τεράστια έκρηξη αυτόν τον αιώνα, είπε στο CNN.
Αυτή τη φορά, ωστόσο, θα συνέβαινε σε έναν κόσμο που άλλαξε πολύ, έναν κόσμο που όχι μόνο είναι πιο πυκνοκατοικημένος αλλά έχει θερμανθεί και από την κλιματική κρίση.
Η επόμενη τεράστια έκρηξη θα «προκαλέσει κλιματικό χάος», είπε ο Stoffel. «Η ανθρωπότητα δεν έχει κανένα σχέδιο».
Τα ηφαίστεια έχουν διαμορφώσει από καιρό τον κόσμο μας. βοηθούν στη δημιουργία ηπείρων, έχουν χτίσει την ατμόσφαιρα και μπορούν να αλλάξουν το κλίμα.
Καθώς εκρήγνυνται, εκτοξεύουν ένα κοκτέιλ λάβας, τέφρας και αερίων, συμπεριλαμβανομένου του διοξειδίου του άνθρακα που θερμαίνει τον πλανήτη, αν και σε ποσότητες που είναι νανές από αυτούς τους ανθρώπους παράγουν καύση ορυκτών καυσίμων.
Όσον αφορά τις κλιματικές επιπτώσεις, οι επιστήμονες ενδιαφέρονται περισσότερο για ένα άλλο αέριο: το διοξείδιο του θείου.
Μια τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη μπορεί να ωθήσει το διοξείδιο του θείου μέσω της τροπόσφαιρας – το μέρος της ατμόσφαιρας όπου συμβαίνει ο καιρός – και στη στρατόσφαιρα, το στρώμα περίπου 7 μίλια πάνω από την επιφάνεια της Γης όπου πετούν τα αεροπλάνα.
Εδώ, σχηματίζει μικροσκοπικά σωματίδια αερολύματος που διασκορπίζουν το ηλιακό φως, αντανακλώντας το πίσω στο διάστημα και ψύχοντας τον πλανήτη από κάτω. Αυτά τα σωματίδια «θα φυσούν σε όλο τον κόσμο και θα διαρκέσουν για μερικά χρόνια», είπε ο Άλαν Ρόμποκ, καθηγητής κλίματος στο Πανεπιστήμιο Ράτγκερς, ο οποίος έχει περάσει δεκαετίες μελετώντας τα ηφαίστεια.
Για τα σύγχρονα ηφαίστεια, τα δορυφορικά δεδομένα δείχνουν πόσο διοξείδιο του θείου απελευθερώνεται. Όταν το όρος Pinatubo στις Φιλιππίνες εξερράγη το 1991, ώθησε περίπου 15 εκατομμύρια τόνους στη στρατόσφαιρα. Αυτή δεν ήταν μια τεράστια έκρηξη όπως η Tambora, αλλά εξακολουθούσε να ψύχει τον κόσμο κατά περίπου 0,5 βαθμούς Κελσίου για αρκετά χρόνια.
Για τα παλαιότερα ηφαίστεια, ωστόσο, «έχουμε πολύ φτωχά δεδομένα», είπε ο Stoffel. Οι επιστήμονες προσπαθούν να ανασυνθέσουν αυτές τις προηγούμενες εκρήξεις χρησιμοποιώντας πληροφορίες από πυρήνες πάγου και δακτυλίους δέντρων, που είναι σαν χρονοκάψουλες, που αποθηκεύουν μυστικά της προηγούμενης ατμόσφαιρας.
Από αυτό ξέρουν ότι οι ογκώδεις εκρήξεις των τελευταίων χιλιάδων ετών ψύξαν προσωρινά τον πλανήτη κατά περίπου 1 έως 1,5 βαθμούς Κελσίου.
Το Tambora, για παράδειγμα, μείωσε τις μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες κατά τουλάχιστον 1 βαθμό Κελσίου. Υπάρχουν ενδείξεις ότι η τεράστια έκρηξη Samalas στην Ινδονησία το 1257 μπορεί να βοήθησε να πυροδοτήσει τη «Μικρή Εποχή των Παγετώνων», μια ψυχρή περίοδο που διήρκεσε εκατοντάδες χρόνια.
«Ένας πιο ασταθής κόσμος»
Η κατανόηση των επιπτώσεων των προηγούμενων τεράστιων εκρήξεων είναι ζωτικής σημασίας, αλλά το επόμενο θα συμβεί σε έναν κόσμο που είναι πολύ θερμότερος από ό,τι πριν οι άνθρωποι αρχίσουν να καίνε μεγάλες ποσότητες πετρελαίου, άνθρακα και φυσικού αερίου.
«Είναι ένας πιο ασταθής κόσμος τώρα», δήλωσε ο Michael Rampino, καθηγητής στο NYU, ο οποίος ερευνά τις σχέσεις μεταξύ ηφαιστειακών εκρήξεων και κλιματικής αλλαγής. «Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι ακόμη χειρότερα από ό,τι είδαμε το 1815».
Σε ό,τι μπορεί να φαίνεται μια αντιφατική συστροφή, ένας θερμότερος κόσμος μπορεί να σημαίνει ότι οι τεράστιες ηφαιστειακές εκρήξεις έχουν ακόμη μεγαλύτερη επίδραση ψύξης.
Αυτό συμβαίνει επειδή το πώς σχηματίζονται τα σωματίδια αερολύματος και πώς μεταφέρονται «όλα εξαρτώνται από το κλίμα», δήλωσε ο Thomas Aubry, ένας φυσικός επιστήμονας ηφαιστειολογίας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ.
Καθώς ο κόσμος θερμαίνεται, η ταχύτητα με την οποία ο αέρας κυκλοφορεί στην ατμόσφαιρα αυξάνεται, πράγμα που σημαίνει ότι τα σωματίδια αερολύματος διασκορπίζονται πιο γρήγορα και έχουν λιγότερο χρόνο για να αναπτυχθούν, είπε η Aubry. Τα μικρότερα αερολύματα μπορούν να διασκορπίσουν το ηλιακό φως πιο αποτελεσματικά από τα μεγάλα, πράγμα που σημαίνει ότι ο αντίκτυπος ψύξης θα είναι μεγαλύτερος.
Οι ωκεανοί μπορεί επίσης να παίξουν κάποιο ρόλο. Καθώς η επιφάνεια του ωκεανού θερμαίνεται, ένα στρώμα ελαφρύτερου, θερμότερου νερού κάθεται από πάνω και λειτουργεί ως εμπόδιο για την ανάμειξη μεταξύ ρηχών και βαθύτερων στρωμάτων. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι οι εκρήξεις ψύχουν δυσανάλογα το ανώτερο στρώμα του ωκεανού και την ατμόσφαιρα πάνω από αυτό, είπε ο Stoffel.
Η κλιματική αλλαγή μπορεί επίσης να επηρεάσει τα ίδια τα ηφαιστειακά συστήματα. Το λιώσιμο του πάγου μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες εκρήξεις , καθώς η εξαφάνισή του μειώνει την πίεση, γεγονός που μπορεί να επιτρέψει στο μάγμα να ανέβει πιο γρήγορα. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν επίσης ότι οι πιο ακραίες βροχοπτώσεις – που οδηγούνται από την κλιματική αλλαγή – μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στο έδαφος όπου μπορεί να αντιδράσουν με το μάγμα για να πυροδοτήσουν μια έκρηξη, είπε η Aubry.
Αδύνατον να προβλεφθεί
Καθώς ο κόσμος αντιμετωπίζει την υπερθέρμανση του πλανήτη, μια περίοδος ψύξης μπορεί να ακούγεται θετική. Οι επιστήμονες λένε ότι ισχύει το αντίθετο.
Πρώτον, υπάρχει ο άμεσος αντίκτυπος. Υπολογίζεται ότι 800 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε απόσταση περίπου 60 μιλίων από ένα ενεργό ηφαίστειο. μια τεράστια έκρηξη θα μπορούσε να σβήσει μια ολόκληρη πόλη. Το Campi Flegrei, για παράδειγμα, έχει δείξει σημάδια αναταραχής και βρίσκεται ακριβώς δυτικά της ιταλικής πόλης της Νάπολης, όπου ζουν περίπου 1 εκατομμύριο άνθρωποι.
Μακροπρόθεσμα, οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να είναι καταιγιστικές. Μια πτώση της θερμοκρασίας κατά 1 βαθμό Κελσίου μπορεί να ακούγεται μικρή, αλλά είναι ένας μέσος όρος. «Αν εξετάσουμε ορισμένες περιοχές, ο αντίκτυπος θα είναι πολύ μεγαλύτερος», δήλωσε η May Chim, επιστήμονας της Γης στο Πανεπιστήμιο του Cambridge.
Το Okmok στην Αλάσκα, το οποίο εξερράγη το 43 π.Χ. – το έτος μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα – θα μπορούσε να έχει δροσίσει περιοχές της νότιας Ευρώπης και της βόρειας Αφρικής έως και 7 βαθμούς Κελσίου ή 13 βαθμούς Φαρενάιτ.
Ο ψυχρότερος καιρός, η λιγότερη ηλιακή ακτινοβολία και οι μεταβαλλόμενες βροχοπτώσεις θα μπορούσαν να επηρεάσουν πολλά καλάθια ψωμιού ταυτόχρονα, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Κίνας και της Ρωσίας, πλήττοντας την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια και ενδεχομένως να οδηγήσουν σε πολιτικές εντάσεις, ακόμη και σε πόλεμο, σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση των ασφαλιστών Lloyd’s.
Ο ανθρώπινος και οικονομικός φόρος θα ήταν τεράστιος. Σε ένα ακραίο σενάριο, παρόμοιο με το Tambora, οι οικονομικές απώλειες θα μπορούσαν να φτάσουν περισσότερα από 3,6 τρισεκατομμύρια δολάρια μόνο τον πρώτο χρόνο, υπολόγισε ο Lloyd’s.
Επιπλέον, η ψύξη δεν θα προσφέρει ανακούφιση από την κλιματική αλλαγή. μέσα σε λίγα χρόνια, ο πλανήτης θα επέστρεφε όπως ήταν πριν.
Η επόμενη έκρηξη θα μπορούσε να συμβεί οπουδήποτε. Υπάρχουν περιοχές που παρακολουθούν οι επιστήμονες, συμπεριλαμβανομένης της Ινδονησίας, μιας από τις πιο ηφαιστειακά ενεργές περιοχές του πλανήτη, και του Yellowstone, στις δυτικές ΗΠΑ, που δεν έχει βιώσει τεράστια έκρηξη για εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια.
«Αλλά ποιο είναι το επόμενο και πότε – αυτό είναι ακόμα αδύνατο να προβλεφθεί», είπε ο Stoffel.
Ογκώδεις ηφαιστειακές εκρήξεις δεν μπορούν να αποφευχθούν, αλλά υπάρχουν τρόποι προετοιμασίας, πρόσθεσε ο Stoffel. Κάλεσε τους εμπειρογνώμονες να αξιολογήσουν τα χειρότερα σενάρια, να κάνουν τεστ αντοχής και να καταλήξουν σε σχέδια: τα πάντα, από εκκενώσεις μέχρι προσπάθειες βοήθειας και εξασφάλιση προμηθειών τροφίμων.
Ενώ κάποιοι θα μπορούσαν να πουν ότι η πιθανότητα μιας τεράστιας έκρηξης είναι ακόμα μικρή, “δεν είναι πραγματικά τίποτα”, είπε ο Stoffel, και επί του παρόντος ο κόσμος είναι απροετοίμαστος για τις επιπτώσεις που θα εξαπολύσει. «Είμαστε μόλις στην αρχή για να έχουμε μια ιδέα για το τι μπορεί να συμβεί».
Ακολουθήστε το Hellas-now.com στο Facebook και στο Google news . Μπορείτε επίσης να μας βρείτε στο Telegram και στο Twitter
