Γράφει ο Βασίλης Κοψαχείλης, Διεθνολόγος – Γεωστρατηγικός Αναλυτής – ιδρυτικό μέλος του Παρατηρητήριου Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας (ΠΕΜΑΣ)
Η Ρωσία προμηθεύει ετησίως την ΕΕ με περίπου 155 δις κυβικά μέτρα (bcm) φυσικού αερίου, από τα οποία η ΕΕ προσπαθεί να απεξαρτηθεί, λόγω της εισβολής των Ρώσων στην Ουκρανία. Τα ευρωπαϊκά κράτη αναζητούν εσπευσμένα εναλλακτικές πηγές τροφοδοσίας. Μία λύση είναι η αύξηση των εισαγωγών φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, στενό σύμμαχο της Τουρκίας και με το Αζέρικο αέριο να ρέει αποκλειστικά μέσω Τουρκίας προς την Ευρώπη.
Μια άλλη λύση, που εξετάζει σοβαρά η ΕΕ, είναι η Αφρική. Όμως και εκεί, έχει προλάβει τα πράγματα η Τουρκία. Η Ευρώπη, αν θέλει να πάρει Αφρικανικό αέριο, θα πρέπει να είναι προετοιμασμένη για άβολους συμβιβασμούς με την Τουρκία!
Μέσα σε μια δεκαετία, ο αεικίνητος σημερινός Πρόεδρος της Τουρκίας έχει επισκεφτεί πάνω από 25 Αφρικανικά κράτη. Οι λόγοι που αναφέρθηκαν δημόσια για αυτές τις επισκέψεις ήταν οι εμπορικές σχέσεις, η πώληση τουρκικών drone, η καταστολή του δικτύου Γκιουλέν σε αυτά τα κράτη, η διπλωματική εκπροσώπηση της Τουρκίας στην Αφρική και οι απευθείας αεροπορικές συνδέσεις.
Στην πραγματικότητα, το Τουρκικό ενδιαφέρον για την Αφρική έχει πρωτίστως βαθιές πολιτικές ρίζες.
Καθένα από τα Αφρικανικά κράτη που επισκέφθηκε κατά καιρούς ο Ερντογάν και οικοδόμησε στενές σχέσεις, αποτελεί σημείο ιδιαίτερου γεωπολιτικού ή ενεργειακού ενδιαφέροντος. Και το ενδιαφέρον αυτό έχει διττή έννοια. Είτε ως σημείο σταθερότητας που θα προάγει τις σχέσεις της Τουρκίας με επιλεγμένα Αφρικανικά κράτη, είτε ως εστίες αστάθειας που θα εργαλειοποιηθούν κατάλληλα από την Άγκυρα στους ευρύτερους σχεδιασμούς της.
Από την άλλη πλευρά, πολλά Αφρικανικά κράτη έχουν στρατηγικούς δεσμούς με την Τουρκία. Η Άγκυρα προβάλλει ως η απόλυτη εναλλακτική απέναντι στις ιστορικά βεβαρημένες σχέσεις της Αφρικής με τις μεγάλες δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Κίνας.
Χάρη στα Τουρκικά drone, η κυβέρνηση της Αιθιοπίας γλύτωσε την τελευταία στιγμή την ήττα από τους αυτονομιστές της περιοχής Tigray και γύρισε το παιχνίδι υπέρ της. Η Αιθιοπία είναι πλούσια σε στρατηγικές πρώτες ύλες, πετρέλαιο, φυσικό αέριο και ουράνιο. Βρίσκεται στα μαχαίρια με τον κύριο Αφρικανικό ανταγωνιστή της Τουρκίας, την Αίγυπτο, λόγω του φράγματος του Νείλου.
Στη Λιβύη, το καθεστώς της Τρίπολης χρωστά την ύπαρξή του στην Τουρκία. Χωρίς την έγκαιρη επέμβαση της Τουρκίας στις επιχειρήσεις εναντίον των δυνάμεων του πολέμαρχου Χάφταρ, θα ήταν αλλιώς σήμερα τα πράγματα στην πολύπαθη χώρα, την πλούσια σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, που τις κρίσιμες πετρελαϊκές υποδομές της φυλάνε κυρίως Τούρκοι μισθοφόροι, ενώ τουρκικές κατασκευαστικές τις επισκευάζουν, μετά τις καταστροφές του εμφυλίου, που δεν φαίνεται να τελειώνει σύντομα.
Μαζί με την Λιβύη, στρατηγικές σχέσεις οικοδομεί η Τουρκία με το Τσάντ, το Κογκό, τη Σενεγάλη, την Τανζανία, την Κένυα, τη Σομαλία, την Ουγκάντα, την Αλγερία, την Τυνησία, τη Νιγηρία, το Μάλι, το Σουδάν, όλα κράτη με ιδιαίτερο ενεργειακό ενδιαφέρον. Φυσικά από την Αφρικανική ενεργειακή διπλωματία της Τουρκίας δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η Γκάνα, η πρώτη Αφρικανική χώρα στην οποία ανακαλύφθηκε πετρέλαιο ήδη από το 1896.
Ενεργειακές σχέσεις αναπτύσσει η Άγκυρα και με την Ζάμπια, χώρα κομβική στο ενεργειακό παιχνίδι της Υποσαχάριας Αφρικής, καθώς και με την Νότια Αφρική. Ο γράφων είχε εργαστεί στο παρελθόν στη μελέτη κατασκευής πετρελαϊκών αγωγών και αγωγών φυσικού αερίου που θα ξεκινούσαν από τα παράλια της Αγκόλα και μέσω Ζάμπια και Μαλάουι, θα κατέληγαν είτε στην Τανζανία, είτε στη Μοζαμβίκη, συνδέοντας ενεργειακά τον Ατλαντικό με τον Ινδικό Ωκεανό και δημιουργώντας τις βάσεις μιας Παναφρικανικής ενεργειακής ενοποίησης.
Την ώρα λοιπόν που η ΕΕ ψάχνει αξιόπιστους ενεργειακούς εταίρους στην Αφρική, η Τουρκία έχει ήδη πιάσει τα κρίσιμα πόστα, και αυτό δείχνει αν θέλετε πόσο βαθιά πάει η Τουρκική στρατηγική. Αν η Ευρώπη θέλει Αφρικανικό αέριο, πετρέλαιο, μεθάνιο ή ουράνιο, ο δρόμος πάλι περνά μέσω Τουρκίας. Ελέγχει ολόκληρες κοινότητες, φυλάρχους, πειρατές, δουλεμπόρους, σωματεία, εγκαταστάσεις, λιμάνια, αγωγούς, ορυχεία, προμηθευτές, πιστώσεις, μεταφορές…
Ο κατάλογος με τον οποίο η Άγκυρα θα ρυθμίζει τις σχέσεις της Ευρώπης με την Αφρική είναι μακρύς. Και αν η Ευρώπη πέσει τελικά στην ανάγκη της Αφρικής για ενέργεια, να είναι έτοιμη για επώδυνους συμβιβασμούς με την Τουρκία!