Σε μια προσπάθεια να τοποθετηθεί ως μικρός παίκτης στη διεθνή αμυντική βιομηχανία, η Αλβανία έχει ξεκινήσει μια αργή αλλά σταθερή διαδικασία αναβίωσης της στρατιωτικής της παραγωγής. Στόχος είναι σαφής: μέχρι το 2030 να παράγει όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό με την ένδειξη «Made in Albania», ικανά να χρησιμοποιηθούν από τον αλβανικό στρατό και, ενδεχομένως, να εξαχθούν σε διεθνείς αγορές.
Για δεκαετίες, τα εργοστάσια του Μιέκεσιτ, του Γκράμσι και του Πολιτσάνι —που επί κομμουνιστικού καθεστώτος τροφοδοτούσαν τον στρατό— εγκαταλείφθηκαν, αφήνοντας πίσω τους μόνο μνήμες μιας κλειστής οικονομίας. Όμως, τον Απρίλιο του 2024, ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα ανακοίνωσε δημόσια το σχέδιο για την αναβίωση της στρατιωτικής παραγωγής και τη μετατροπή της χώρας σε πιθανό εξαγωγέα οπλισμού μέσα στη δεκαετία.
«Η φιλοδοξία μας είναι μέχρι το 2030 να έχουμε στρατιωτικές εξαγωγές με τη σφραγίδα ‘Made in Albania’ και, φυσικά, ο στρατός μας να αρχίσει να εξοπλίζεται με δικά μας μέσα», δήλωσε ο Ράμα στις 3 Απριλίου 2024.
Ακολούθησαν συγκεκριμένα βήματα. Η κυβέρνηση θέσπισε νόμο για τη δημιουργία κρατικής εταιρείας αποκλειστικά αφιερωμένης στην παραγωγή και εμπορία όπλων, πυρομαχικών και στρατιωτικού εξοπλισμού. Η «KAYO» , που ιδρύθηκε το ίδιο έτος, ανέλαβε την αποστολή αναγέννησης μιας εξαφανισμένης βιομηχανίας. Στους πρώτους μήνες λειτουργίας της, απέκτησε υπό τον έλεγχό της τις εγκαταστάσεις των τριών ιστορικών εργοστασίων (Μιέκεσι, Γκραμσι, Πολιτσάνι) και βρίσκεται στη διαδικασία παραλαβής επιπλέον βιομηχανικών μονάδων σε Τίρανα και Ρουμπίκ.
Η «KAYO» υπέγραψε πέντε μνημόνια συνεργασίας με μεγάλες διεθνείς εταιρείες του κλάδου, χωρίς όμως να αποκαλυφθεί το περιεχόμενό τους λόγω συμφωνιών εμπιστευτικότητας. Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, έχει ήδη διαθέσει 440 εκατ. λεκ (4,4 εκατομμύρια ευρώ) , ποσό που καλύπτει παλαιά χρέη των εργοστασίων, τη δημιουργία της οργανωτικής δομής της εταιρείας και τα πρώτα λειτουργικά της έξοδα. Μόνο για το 2024 διατέθηκαν 150 εκατ. λεκ(1,5 εκατομμύρια ευρώ) , με ισόποση χρηματοδότηση να προβλέπεται και για το 2025.
Μέχρι στιγμής, οι πρακτικές κινήσεις της «KAYO» περιορίζονται στη δημιουργία σχολής πιλότων στον Αυλώνα, στη διαπραγμάτευση για παραγωγή ή προσαρμογή ειδικών οχημάτων και στην παραγωγή στρατιωτικών στολών και αξεσουάρ.
Αν και η Αλβανία πέτυχε για πρώτη φορά το 2024 τον στόχο του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ, η είσοδος στην αγορά εξαγωγών όπλων παραμένει δύσκολη λόγω αυστηρών διεθνών κανονισμών και γεωπολιτικών παραγόντων.
Η πρόκληση, όμως, παραμένει: μόνο με προϊόντα υψηλής ποιότητας και σταθερές διεθνείς συνεργασίες η Αλβανία μπορεί να κερδίσει θέση στις διεθνείς αγορές. Προς το παρόν, το εγχείρημα μοιάζει περισσότερο με στρατηγικής και συμβολικής σημασίας βιομηχανικό σχέδιο, παρά με άμεση πηγή εσόδων. Ωστόσο, σε μια εποχή αυξανόμενης αβεβαιότητας για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και αναζήτησης νέων προμηθευτών, η χώρα μπορεί να βρει το δικό της ρόλο — εφόσον ολοκληρώσει όσα ξεκίνησε.
