Η δίκη του πρώην Γάλλου Προέδρου Νικολά Σαρκοζί για φερόμενη παράνομη χρηματοδότηση της προεκλογικής του εκστρατείας το 2007 έχει ρίξει φως στις εκπληκτικές μυστικές συνομιλίες της Γαλλίας με την κυβέρνηση του τότε Λίβυου ηγέτη Μοαμάρ Καντάφι. Συγγενείς θυμάτων τρομοκρατικών επιθέσεων που υποστηρίζονται από το καθεστώς Καντάφι είπαν στο δικαστήριο ότι υποπτεύονται πως ο Σαρκοζί ήταν πρόθυμος να θυσιάσει τη μνήμη των αγαπημένων τους για να εξομαλύνει τις σχέσεις με την πλούσια σε πετρέλαιο Λιβύη πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες.
Η δίκη, η οποία ξεκίνησε τον Ιανουάριο, ολοκληρώνεται την Τρίτη με τα τελευταία λόγια των δικηγόρων του Σαρκοζί. Η ετυμηγορία αναμένεται να εκδοθεί σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Οι Γάλλοι εισαγγελείς ζήτησαν ποινή φυλάκισης επτά ετών για τον 70χρονο πρώην ηγέτη. Ο Σαρκοζί, ο οποίος ήταν πρόεδρος από το 2007 έως το 2012, έχει αρνηθεί οποιαδήποτε αδικοπραγία. Οι βασικές στιγμές της δίκης επικεντρώθηκαν στις συνομιλίες μεταξύ Γαλλίας και Λιβύης τη δεκαετία του 2000, όταν ο Καντάφι προσπάθησε να αποκαταστήσει τις διπλωματικές σχέσεις με τη Δύση. Πριν από αυτό, η Λιβύη θεωρούνταν κράτος παρία επειδή είχε χορηγήσει επιθέσεις. Γαλλικές οικογένειες θυμάτων βομβαρδισμού αεροπλάνου το 1989 μίλησαν στο δικαστήριο για το σοκ και το αίσθημα της προδοσίας, καθώς η δίκη αμφισβήτησε εάν οι υποσχέσεις που δόθηκαν στην κυβέρνηση του Καντάφι ήταν μέρος της υποτιθέμενης συμφωνίας διαφθοράς.
Οι επιθέσεις πτήσης Lockerbie και UTA
Το 1988, μια βόμβα που είχε τοποθετηθεί σε πτήση της Pam Am εξερράγη καθώς το αεροπλάνο πετούσε πάνω από την πόλη Lockerbie της Σκωτίας, σκοτώνοντας 270 ανθρώπους από 21 χώρες, συμπεριλαμβανομένων 190 Αμερικανών.
Το επόμενο έτος, στις 19 Σεπτεμβρίου 1989, ο βομβαρδισμός της πτήσης UTA 772 πάνω από τον Νίγηρα σκότωσε 170 άτομα, συμπεριλαμβανομένων 54 Γάλλων πολιτών, από έκρηξη κατά την πτήση που προκλήθηκε από βόμβα κρυμμένη σε μια βαλίτσα.
Οι έρευνες από τη Γαλλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν συνδέσει και τις δύο επιθέσεις με τη Λιβύη, η κυβέρνηση της οποίας είχε εμπλακεί σε παρατεταμένες εχθροπραξίες με τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες δυτικές κυβερνήσεις.
Τώρα, οι οικογένειες των θυμάτων υποπτεύονται ότι στελέχη της γαλλικής κυβέρνησης κοντά στον Σαρκοζί υποσχέθηκαν να ξεχάσουν τις επιθέσεις με αντάλλαγμα επιχειρηματικές ευκαιρίες με τη Λιβύη και, πιθανώς, μια υποτιθέμενη συμφωνία διαφθοράς.
Η Νικολέττα Ντιάσιο, της οποίας ο πατέρας πέθανε στην επίθεση, είπε στο δικαστήριο: «Τι έκαναν με τους νεκρούς μας;» αναρωτιέται αν οι αναμνήσεις των θυμάτων «θα μπορούσαν να είχαν χρησιμοποιηθεί για ανταλλαγές» στις συνομιλίες μεταξύ Γαλλίας και Λιβύης.
Κατά τη διάρκεια της δίκης, ο Σαρκοζί δήλωσε ότι «ποτέ μα ποτέ» δεν πρόδωσε οικογένειες χρησιμοποιώντας τα αγαπημένα τους πρόσωπα ως διαπραγματευτικά χαρτιά.
Η ώθηση της Λιβύης να αποκαταστήσει τους δεσμούς με τη Δύση
Η Λιβύη έκανε τα πρώτα της βήματα προς την απόρριψη του καθεστώτος της παρίας το 2003, όταν ανέλαβε την ευθύνη για τις επιθέσεις του 1988 και του 1989 και συμφώνησε να πληρώσει δισεκατομμύρια δολάρια ως αποζημίωση στις οικογένειες των θυμάτων.
Ο Καντάφι ανακοίνωσε επίσης την κατάργηση του προγράμματος πυρηνικών όπλων του, οδηγώντας στην άρση των διεθνών κυρώσεων.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία και άλλες δυτικές χώρες προσπάθησαν να αποκαταστήσουν τις σχέσεις με τη Λιβύη για λόγους ασφαλείας, διπλωματικούς και εμπορικούς.
Το 2007, ο Σαρκοζί υποδέχθηκε τιμητικά τον Καντάφι στο Παρίσι για μια πενθήμερη επίσημη επίσκεψη, επιτρέποντάς του να στήσει μια σκηνή Βεδουίνων κοντά στο προεδρικό μέγαρο των Ηλυσίων. Πολλοί Γάλλοι εξακολουθούν να θυμούνται αυτή τη χειρονομία και νιώθουν ότι ο Σαρκοζί πήγε πολύ μακριά για να ευχαριστήσει έναν δικτάτορα.
Ο Σαρκοζί είπε κατά τη διάρκεια της δίκης ότι θα προτιμούσε να «κάνει χωρίς» την επίσκεψη του Καντάφι εκείνη την εποχή, αλλά ότι ήταν μια διπλωματική χειρονομία μετά την απελευθέρωση από τη Λιβύη πέντε Βούλγαρων νοσοκόμων που φυλακίστηκαν και αντιμετωπίζουν θανατικές ποινές για ένα έγκλημα που είπαν ότι δεν διέπραξαν.
Η περίπτωση των Βούλγαρων νοσοκόμων
Στις 24 Ιουλίου 2007, βάσει συμφωνίας που διαπραγματεύτηκε εν μέρει η Πρώτη Κυρία Σεσίλια Σαρκοζί και αξιωματούχοι της ΕΕ, η Λιβύη απελευθέρωσε τις πέντε Βούλγαρες νοσοκόμες και έναν Παλαιστίνιο γιατρό που είχαν περάσει περισσότερα από οκτώ χρόνια στη φυλακή.
Είχαν κατηγορηθεί ότι σκόπιμα μόλυναν εκατοντάδες παιδιά με τον ιό του AIDS στα τέλη της δεκαετίας του 1990, μια κατηγορία που αρνήθηκαν.
Η απελευθέρωσή τους αφαίρεσε το τελευταίο σημαντικό εμπόδιο για την επανένταξη της Λιβύης στη διεθνή κοινότητα.
Ο Σαρκοζί ταξίδεψε στην Τρίπολη για συνομιλίες με τον Καντάφι μια ημέρα μετά την επιστροφή των γιατρών στη Βουλγαρία με γαλλικό προεδρικό αεροπλάνο.
Στο δικαστήριο, μίλησε για την «υπερηφάνεια» του που έσωσε τους γιατρούς, προσθέτοντας ότι η απελευθέρωσή τους δεν θα ήταν δυνατή χωρίς τη συμμετοχή του Καντάφι.
Ο αρχηγός κατασκοπείας της Λιβύης στο επίκεντρο της διαμάχης
Κατηγορούμενος για τον εγκέφαλο της επίθεσης στην πτήση 772 της UTA, ο κουνιάδος του Καντάφι και αρχηγός πληροφοριών Αμπντουλάχ αλ Σενούσι καταδικάστηκε ερήμην σε ισόβια κάθειρξη από δικαστήριο του Παρισιού το 1999.
Σε βάρος του και άλλων πέντε υπόπτων εκδόθηκε διεθνές ένταλμα σύλληψης.
Οι οικονομικοί εισαγγελείς κατηγόρησαν τον Σαρκοζί ότι υποσχέθηκε να άρει το ένταλμα σύλληψης κατά του αλ-Σενούσι με αντάλλαγμα τη φερόμενη χρηματοδότηση της εκστρατείας.
Το 2005, άνθρωποι του στενού περιβάλλοντος του Σαρκοζί, ο οποίος ήταν υπουργός Εσωτερικών εκείνη την εποχή, συμπεριλαμβανομένου του επιτελάρχη του Κλοντ Γκεάν και του κατώτερου υπουργού Μπρις Χορτεφό, ταξίδεψαν στην Τρίπολη, όπου συναντήθηκαν με τον αλ-Σενούσι.
Ο Guéant και ο Hortefeux είπαν στο δικαστήριο ότι ήταν μια συνάντηση «έκπληξη» την οποία δεν γνώριζαν προηγουμένως.
Ο Αλ-Σενούσι είπε στους ανακριτές ότι δόθηκαν εκατομμύρια δολάρια για την υποστήριξη της εκστρατείας του Σαρκοζί. Κατηγορούμενος για εγκλήματα πολέμου, είναι τώρα φυλακισμένος στη Λιβύη.
Ο Σαρκοζί το αρνήθηκε κατηγορηματικά.
Κατηγορίες από τον γιο του Καντάφι
Ο γιος του Καντάφι, Σεΐφ αλ-Ισλάμ, είπε στο γαλλικό ειδησεογραφικό δίκτυο RFI τον Ιανουάριο ότι συμμετείχε προσωπικά στην παράδοση 5 εκατομμυρίων δολαρίων σε μετρητά στον Σαρκοζί.
Σε δισέλιδη δήλωση στο ραδιόφωνο RFI, ο Al-Islam είπε ότι ο Σαρκοζί αρχικά «έλαβε 2,5 εκατομμύρια δολάρια από τη Λιβύη για να χρηματοδοτήσει την προεκλογική του εκστρατεία» κατά τις προεδρικές εκλογές του 2007, με αντάλλαγμα ο Σαρκοζί «θα συνάψει συμφωνίες και θα εκτελεί έργα υπέρ της Λιβύης».
Είπε ότι έγινε μια δεύτερη πληρωμή σε μετρητά ύψους 2,5 εκατομμυρίων δολαρίων, χωρίς να διευκρινίσει πότε συνέβη.
Σύμφωνα με τον ίδιο, οι αρχές της Λιβύης περίμεναν από τον Σαρκοζί να τερματίσει μια νομική υπόθεση σχετικά με την επίθεση του 1989 στην πτήση UTA, συμπεριλαμβανομένης της αφαίρεσης του ονόματός του από μια ανακοίνωση διεθνούς εντάλματος σύλληψης.
Ο Σαρκοζί αρνήθηκε κατηγορηματικά αυτές τις κατηγορίες.
«Δεν θα βρείτε ποτέ ούτε ένα λιβυκό ευρώ, ούτε ένα σεντ Λιβύης στην εκστρατεία μου», είπε τον Ιανουάριο στην έναρξη της δίκης. «Δεν υπάρχουν χρήματα για τη διαφθορά γιατί δεν υπήρχε διαφθορά».
Ο Σαρκοζί γυρίζει την πλάτη στον Καντάφι
Ο εμφύλιος πόλεμος στη Λιβύη ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2011, όταν στρατιωτικές μονάδες και πολιτοφυλακές πιστές στον Καντάφι συγκρούστηκαν με αντάρτες.
Ο Σαρκοζί ήταν ο πρώτος δυτικός ηγέτης που πήρε δημόσια θέση υπέρ της εξέγερσης.
Στις 25 Φεβρουαρίου 2011, είπε ότι η βία που διεξήχθη από δυνάμεις υπέρ του Καντάφι ήταν απαράδεκτη και δεν πρέπει να μείνει ατιμώρητη. «Ο Καντάφι πρέπει να φύγει», είπε τότε.
Στις 10 Μαρτίου του ίδιου έτους, η Γαλλία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που αναγνώρισε το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο ως τη νόμιμη κυβέρνηση της Λιβύης.
«Ήταν η Αραβική Άνοιξη», είπε ο Σαρκοζί στο δικαστήριο. “Ο Καντάφι ήταν ο μόνος δικτάτορας που είχε στείλει (στρατιωτικά) αεροσκάφη εναντίον του λαού του. Είχε υποσχεθεί ποτάμια αίματος, αυτή είναι η έκφρασή του”.
Ο Μοαμάρ Καντάφι δολοφονήθηκε από μαχητές της αντιπολίτευσης τον Οκτώβριο του 2011, τερματίζοντας τη διακυβέρνησή του τεσσάρων δεκαετιών στη βορειοαφρικανική χώρα.
