Η νήσος Σάσων, το μεγαλύτερο και το -ουσιαστικά- μοναδικό νησί της Αλβανίας, με τα μοναδικά τοπία, έχει αλλάξει πολλές φορές «χέρια» στην πολυετή ιστορία του. Το νησί ανήκε στην Βενετία, ύστερα στην Οθωμανική αυτοκρατορία, ενώ πέρασε στον έλεγχο της Ελλάδας μαζί με την παραχώρηση των Επτανήσων το 1864, με τον ερχομό του νέου βασιλιά Γεώργιου.
Η Ελλάδα όμως δεν έκανε αισθητή την παρουσία της στο ακριτικό νησί, που βρίσκεται 85 χιλιόμετρα από τις βόρειες ακτές της Κέρκυρας, και έκανε το λάθος να παραχωρήσει το νησί στην Αλβανία με νόμο έπειτα από πίεση της Ρώμης και στα επόμενα χρόνια η Ιταλία χρησιμοποιούσε de facto το νησί για τις στρατιωτικές της ανάγκες. Το νησί κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου συνέχισε να έχει σημαντικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις, ως βάση του σοβιετικού και αλβανικού ναυτικού.
Μετά από τους αιώνες της στρατηγικής σημασίας της νήσου για την στρατιωτική ισορροπία της εισόδου της Αδριατικής, το νησί μετατρέπεται σε στρατηγικής σημασίας για έναν άλλο λόγο, τον τουρισμό, με νέους ιδιοκτήτες να είναι μία από τις γνωστότερες οικογένειες του κόσμου. Η Ιβάνκα Τραμπ και ο Τζάρεντ Κούσνερ έχουν ξοδέψει πάνω από ένα δισ. ευρώ για το νησί.
«Θησαυρός» στην αλβανική ριβιέρα
Οι Αλβανοί αποκαλούν τη Σάσων «Ishulli i Trumpëve» – «Νησί του Τραμπ», αναφέρει ο Guardian. Μέχρι τώρα ως επί το πλείστον ανέγγιχτο από την ανάπτυξη, βρίσκεται στα πρόθυρα να γίνει μια Μέκκα για υπερπολυτελή τουρισμό, άλλη μια προσθήκη στο χαρτοφυλάκιο ακινήτων της Ιβάνκα Τραμπ και του Τζάρεντ Κούσνερ. Μιλώντας στο podcast του Lex Fridman τον Ιούλιο του 2024, η Τραμπ μόλις και μετά βίας μπορούσε να κρύψει τον ενθουσιασμό της: «Συνεργάζομαι με τον σύζυγό μου, έχουμε αυτό το νησί 1.400 στρεμμάτων στη Μεσόγειο και φέρνουμε τους καλύτερους αρχιτέκτονες και τις καλύτερες μάρκες», είπε. «Θα είναι εξαιρετικό».
Ο Κούσνερ, είχε δείξει τον ίδιο μήνα, έναν υπέρμετρο ενθουσιασμό για τη Σάσων, την οποία φαινόταν να θεωρεί κάτι σαν θησαυρό. Είπε ότι σχεδιάζει «να δημιουργήσει το ιδανικό θέρετρο στο οποίο θα ήθελα να βρίσκομαι με την οικογένειά μου και τους φίλους μου», σύμφωνα με άρθρο του «Guardian».
Το νησί παραμένει γεμάτο με νάρκες και πυρομαχικά που δεν εξερράγησαν
Το νησί είναι γεμάτο πινακίδες που απεικονίζουν κρανία και σταυρωτά οστά, προειδοποιώντας για νάρκες. Βρίσκεται ανάμεσα στην Αδριατική Θάλασσα και το Ιόνιο Πέλαγος, στρατηγικά τοποθετημένο στην είσοδο του κόλπου του Αυλώνα, στο στενό του Οτράντο που χωρίζει την Ιταλία από την Αλβανία. Όπως εξήγησε ο Arbër Celaj, ένας υποπλοίαρχος του αλβανικού ναυτικού, «το κλίμα του Sazan δεν είναι μεσογειακό – είναι υποτροπικό. Μπορείτε να το δείτε από τη βλάστηση. Η βιοποικιλότητα είναι τρελή». Πράγματι, οι θάμνοι μοιάζουν να έχουν βγει από ταινία του Spielberg, δίνοντας το έναυσμα για μια ζούγκλα από κολοσσιαίες φλαμουριές, θαλάσσια πεύκα και πουρνάρια.
«Στην πραγματικότητα, δεν είναι ακριβώς νάρκες», είπε ο Celaj. «Αυτό το μέρος είναι γεμάτο από πυρομαχικά που δεν έχουν εκραγεί, και υπάρχουν ακόμη πολλές περιοχές που πρέπει να καθαριστούν». Έδειξε μια χαράδρα στην ανατολική ακτή, όπου η Affinity Partners θέλει να αναπτύξει ένα σημαντικό μέρος του έργου ακινήτων που θα εκτείνεται σε όλη την επιφάνεια του νησιού. «Τα πυρομαχικά είναι απομεινάρια της δεκαετίας του 1990», συνέχισε ο Celaj, «όταν εγκληματίες επιτέθηκαν στο νησί κάτω από τη μύτη του στρατού, λεηλατώντας τις αποθήκες όπλων και πυρομαχικών».
Αυτές τις μέρες, το νησί ελέγχεται από τις αλβανικές ένοπλες δυνάμεις. Περιπολείται από τρεις ναύτες, οι οποίοι πηγαινοέρχονται ανάμεσα στις σκουριασμένες και ετοιμόρροπες αποβάθρες στον κόλπο του San Nicolo (το λιμάνι όπου η Affinity θα κατασκευάσει την κύρια μαρίνα για τα σκάφη αναψυχής).
Απαραίτητος και αναγκαίος ο τουρισμός πολυτελείας για τη χώρα
Η Αλβανία έχει ανέβει στην κορυφή ορισμένων από τις πιο έγκυρες ταξιδιωτικές κατατάξεις τα τελευταία χρόνια, με μεγάλο αριθμό τουριστών να κατακλύουν τις ακτές της χώρας κάθε καλοκαίρι.
Ερωτώμενος από τον Guardian αν ανησυχεί για τυχόν πολιτικές επιπλοκές που σχετίζονται με το νέο κτηματομεσιτικό έργο, ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα δήλωσε ότι η χώρα του «δεν έχει την πολυτέλεια να μην εκμεταλλευτεί ένα δώρο όπως τη Σάσων», προσθέτοντας: «Χρειαζόμαστε τον τουρισμό πολυτελείας όπως μια έρημος χρειάζεται νερό». Δεν φοβάται επίσης να προσελκύσει αντιδράσεις, ειδικά «αν αυτό βοηθά να τραβήξει την προσοχή και να φέρει επενδύσεις».
Ο Ράμα υπήρξε «σπουδαίος συνεργάτης» και έχει πολύ προωθητική σκέψη, σύμφωνα με τον Κούσνερ. «Η κυβέρνηση έχει δει ξεκάθαρα ότι μπορεί να γίνει κάτι», δήλωσε στο Guardian τον Ιούλιο του 2024. «Κατασκευάζουν ένα αεροδρόμιο ακριβώς εκεί [στην περιοχή του Αυλώνα]».
Σημαντική στήριξη από το αλβανικό κράτος – Ανησυχία από περιβαλλοντολόγους
Η στήριξη του κράτους για την επένδυση είναι σημαντική: μηδενικοί φόροι κατά τη φάση της κατασκευής και το κράτος αναλαμβάνει όλες τις υποδομές, συμπεριλαμβανομένων του νερού, του ηλεκτρικού ρεύματος και της αποχέτευσης, σύμφωνα με τον Mirela Kumbaro, υπουργό Τουρισμού και Περιβάλλοντος της Αλβανίας. Όλα τα άλλα – ο ήλιος, η θάλασσα, οι φώκιες και η υποτροπική ζούγκλα – είναι ήδη εκεί.
Αυτό ακριβώς είναι που ανησυχεί τους περιβαλλοντολόγους, όπως ο Olsi Nika, θαλάσσιος βιολόγος και διευθυντής της ΜΚΟ EcoAlbania. «Η περιοχή αυτή βρίσκεται στο εθνικό θαλάσσιο πάρκο Karaburun-Sazan. Αυτό σημαίνει ότι οι παραλίες και τα ύδατα σε απόσταση 2 χιλιομέτρων (1,25 μίλια) από την ακτή προστατεύονται. Τι θα κάνουν στον τόπο τα μεγάλα δημόσια έργα, η κατασκευή αποβάθρων, η κίνηση των σκαφών και η απορροή λυμάτων;».
Ο Asher Abehsera, διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής με τον Kushner της Affinity Global Development, είπε ότι η εταιρεία είχε προσλάβει την παγκόσμια εταιρεία βιώσιμης ανάπτυξης Arup ως σύμβουλο για το έργο. «Η πρακτική τους επικεντρώνεται κυρίως στην πραγματική ανάδειξη και τον σεβασμό της τοπικής οικολογίας και του περιβάλλοντος», είπε στον Guardian.
«Σμιλευμένο από τη φύση» το ξενοδοχείο
Το ξενοδοχείο, είπε o Abehsera στον Guardian, θα είναι ένα «κόσμημα στη Μεσόγειο», η απάντηση στους ανθρώπους που ρωτούν: «Τι δεν έχω δει ακόμα;». Ο σχεδιασμός του ξενοδοχείου δεν θα είναι «επιβλητικός» στη φύση- τα κτίρια θα ήταν «σμιλευμένα από τη φύση». Θα αισθάνεστε «περισσότερο σαν να είστε φωλιασμένοι σε ένα όμορφο δέντρο».
Ερωτώμενος αν το νησί θα παραμείνει προσβάσιμο στους κανονικούς ανθρώπους, στους ντόπιους που θέλουν να κάνουν χρήση των παραλιών του, ο συνεργάτης του Κούσνερ είπε ότι «νομίζω ότι όλοι πρέπει να έχουν την ευκαιρία να επισκεφθούν το νησί».
Ο Κούσνερ ήταν πιο επιφυλακτικός. «Δημιουργούμε ένα προϊόν πολυτελείας πολύ υψηλού επιπέδου. Ένα από τα πιο συναρπαστικά σημεία για το νησί είναι ακριβώς η δυνατότητα να έχεις ιδιωτικότητα. Αλλά πιστεύω επίσης ότι υπάρχουν ορισμένες πτυχές του νησιού που μπορούμε να αναπτύξουμε και να δώσουμε στους ανθρώπους την ευκαιρία να έρθουν να το επισκεφθούν και να απολαύσουν κάποια από τα φαγητά και τα μονοπάτια», σημείωσε.
