Μηχανισμός Αντικυθήρων – Πως βαρυτικά κύματα αποκάλυψαν νέες λεπτομέρειες λειτουργίας του

Μια ομάδα αστρονόμων από το Πανεπιστήμιο της Γλασκώβης εφάρμοσε προηγμένες τεχνικές που αναπτύχθηκαν για την ανάλυση των βαρυτικών κυμάτων για τη μελέτη του μηχανισμού των Αντικυθήρων, ρίχνοντας νέο φως στη λειτουργία αυτής της αρχαίας συσκευής, που θεωρείται ο πρώτος αναλογικός υπολογιστής στον κόσμο.

Ανακαλύφθηκε το 1901 σε ένα ναυάγιο κοντά στο ομώνυμο ελληνικό νησί, και έχει γοητεύσει τους ερευνητές εδώ και δεκαετίες. Αυτή η περίπλοκη συσκευή, περίπου στο μέγεθος ενός κουτιού παπουτσιών, περιέχει μια σύνθετη σειρά γραναζιών που επέτρεπαν στους αρχαίους Έλληνες να προβλέπουν εκλείψεις και να υπολογίζουν αστρονομικές θέσεις με εκπληκτική ακρίβεια για την εποχή της.

Το 2020, νέες εικόνες ακτίνων Χ του ημερολογιακού δακτυλίου του μηχανισμού αποκάλυψαν πρόσθετες λεπτομέρειες σχετικά με ομοιόμορφα κατανεμημένες τρύπες γύρω από τον δακτύλιο. Ωστόσο, ο κατακερματισμός του δακτυλίου εμπόδισε τον προσδιορισμό του ακριβούς αριθμού των οπών που υπήρχαν αρχικά. Οι αρχικές αναλύσεις πρότειναν ένα εύρος μεταξύ 347 και 367 οπών.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Horological Journal , ερευνητές της Γλασκώβης, με επικεφαλής τον καθηγητή Graham Woan, περιγράφουν πώς χρησιμοποίησαν δύο προηγμένες στατιστικές τεχνικές για να υπολογίσουν τον πιθανό αριθμό των οπών στο δακτύλιο. Με την εφαρμογή της Bayesian ανάλυσης και των μεθόδων Markov Chain Monte Carlo, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι ο δακτύλιος του ημερολογίου περιείχε 354 ή 355 τρύπες, αριθμός που αντιστοιχεί στο ελληνικό σεληνιακό ημερολόγιο.

Ο καθηγητής Woan σχολίασε, μου κίνησε την περιέργεια όταν ένας συνάδελφος μου έδειξε δεδομένα που συγκέντρωσε ο YouTuber Chris Budiselic, ο οποίος προσπαθούσε να αναπαραγάγει το δαχτυλίδι του ημερολογίου. Κατά τη διάρκεια του διαλείμματος των Χριστουγέννων, εφάρμοσα στατιστικές τεχνικές για να απαντήσω στην ερώτηση και τα αποτελέσματά μας έδειξαν ότι το δαχτυλίδι πιθανότατα είχε 354 τρύπες.

Ταυτόχρονα, ο Δρ Joseph Bayley από το Ινστιτούτο Βαρυτικής Έρευνας του Πανεπιστημίου εφάρμοσε τεχνικές που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση σημάτων από ανιχνευτές βαρυτικών κυμάτων LIGO. Αυτές οι τεχνικές, που χρησιμοποιήθηκαν για τη μέτρηση μικροσκοπικών κυματισμών στο χωροχρόνο που προκαλούνται από τεράστια αστρονομικά γεγονότα, προσαρμόστηκαν για τη μελέτη του ημερολογιακού δακτυλίου του μηχανισμού.

Η συνδυασμένη ανάλυση των Woan και Bayley έδειξε ότι οι τρύπες τοποθετήθηκαν με εξαιρετική ακρίβεια, με μέση ακτινική διακύμανση μόνο 0,028 mm μεταξύ κάθε οπής, αναδεικνύοντας την απίστευτη ικανότητα των Ελλήνων τεχνιτών.

Οι διπλές τεχνικές που εφαρμόσαμε αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα ο δακτύλιος του ημερολογίου να ακολουθεί το σεληνιακό ημερολόγιο , εξήγησε ο Bayley. Αυτή η εργασία μου έδωσε μια νέα εκτίμηση για τον μηχανισμό των Αντικυθήρων και τη σχολαστική δεξιοτεχνία που απαιτείται για την κατασκευή του.

Ο καθηγητής Woan κατέληξε λέγοντας ότι είναι συναρπαστικό που οι σύγχρονες τεχνικές που χρησιμοποιούνται για τη μελέτη του σύμπαντος μπορούν να μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα μια συσκευή που βοήθησε τους αρχαίους ανθρώπους να παρακολουθούν τις κινήσεις των ουρανών. Ελπίζουμε τα ευρήματά μας να εμβαθύνουν στην κατανόηση του πώς κατασκευάστηκε και χρησιμοποιήθηκε αυτός ο αξιόλογος μηχανισμός.