Από τους μεγαλύτερους κλασικούς φιλοσόφους, ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτη και ο πιο πιστός ίσως στις διδασκαλίες του, πολυγραφότατος, ο Πλάτωνας, αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης αλλά και σκληρής κριτικής από τους μεταγενέστερους.
Πολλοί στηρίχτηκαν στις διδασκαλίες του για να εισάγουν νέες θεωρίες και φιλοσοφικά συστήματα και πολλοί τις χρησιμοποίησαν, συνήθως παραποιώντας τες, για να εξυπηρετήσουν προσωπικά οφέλη.
Όπως και να ‘χει, ο Πλάτωνας υπήρξε και παραμένει ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους της κλασικής Ελλάδας και δε θα πάψει ποτέ να μελετάται από τους λάτρεις της φιλοσοφίας και όχι μόνο.
Όμως, αν και έχουν γραφτεί πολλά για τα έργα και τις διδασκαλίες του, υπάρχει ένα μέρος που δε φαίνεται να απασχολεί πολύ τους σύγχρονους φιλολόγους και ερευνητές. Μέσα στο έργο του Πλάτωνα κρύβονται πολύ βαθιές εσωτερικές γνώσεις που δε φαίνονται με την πρώτη ματιά. Και όμως ο Εσωτερισμός είναι κυρίαρχο στοιχείο στο έργο του μεγάλου φιλοσόφου, ο οποίος γνώρισε όλα τα σημαντικά κέντρα γνώσης της εποχής του, μέσα και έξω από τον Ελλαδικό χώρο.
Για τον άνθρωπο
Όσον αφορά τη σύσταση του ανθρώπου ως ον, ο εσωτερισμός αναφέρει ότι ο άνθρωπος αποτελείται από δυο βασικά στοιχεία: το πνεύμα (αθάνατη ψυχή) και την προσωπικότητα. Μέσα στον κύκλο των μετενσαρκώσεων, αυτό που παραμένει αναλλοίωτο, άφθαρτο, διηνεκές είναι το πνεύμα, το οποίο ενσαρκώνεται κάθε φορά σε ένα φθαρτό σώμα και με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που αποτελούν την προσωπικότητα κάθε ατόμου.
Η προσωπικότητα αποτελείται από τέσσερις βασικούς φορείς: το φυσικό σώμα, την ενέργεια που δίνει ζωή σ’ αυτό το σώμα -στον εσωτερισμό ονομάζεται πράνα- το συναισθηματικό μας κόσμο και τον εγωιστικό νου, ο οποίος σκέφτεται και καθοδηγεί τον άνθρωπο με βάση τις προσωπικές του επιθυμίες και στόχους. Αυτοί οι φορείς συσχετίζονται με τα 4 στοιχεία δημιουργίας του κόσμου: Γη, Νερό, Αέρας, Φωτιά, αντίστοιχα.
Από την άλλη, το πνεύμα είναι αυτό που που μετέχει της θείας ουσίας, είναι το θείο μέρος στον άνθρωπο και ακριβώς γι’ αυτό αποτελεί τη γέφυρα που ενώνει τον άνθρωπο με το θεό. Αποτελείται από τον καθαρό, ανιδιοτελή νου ή Μάνας στα σανσκριτικά, «από το διαισθητικό φορέα ή Βούδι και από το θείο σπινθήρα της Βούλησης ή Άτμα, που είναι το πραγματικό ον του ανθρώπου, η αιτία όλων των άλλων, το ΑΤΟΜΟ.»
Όλοι αυτοί οι φορείς του ανθρώπου θα μπορούσαν να κατανεμηθούν και με άλλο τρόπο σε τρία μέρη: Σώμα, Ψυχή, Νούς ή Πνεύμα, με την Ψυχή να αποτελεί τη γέφυρα ανάμεσα στο Σώμα και το Πνεύμα. Αυτό το διαχωρισμό συναντάμε ξεκάθαρα στον Πλάτωνα: «Νουν μεν εν ψυχή, ψυχή δε εν σώματι ξυνιστάς το παν ξυνετεκταίντο». Δηλαδή «Αφού εβαλε νου στην ψυχή και την ψυχή στο σώμα (ο Δημιουργός) κατασκεύασε τα πάντα»
Για το ίδιο πράγμα μιλάει ο Πλάτωνας όταν αναφέρεται στην ψυχή και τα μέρη της. Θεωρεί ότι η ψυχή αποτελείται αρχικά από δύο μέρη, ένα θνητό κι ένα αθάνατο.
Το αθάνατο μέρος της είναι που αιχμαλωτίζεται στο θνητό σώμα -ενσάρκωση του πνεύματος στην ύλη- ενώ το θνητό είναι ο συναισθηματικός και νοητικός φορέας της προσωπικότητας. Το θνητό μέρος χώρισαν οι θεοί σε άλλα δύο, ένα ανώτερο κι ένα κατώτερο και ανάμεσα τους τοποθέτησαν τις «φρένες», που είναι ο λογικός νους, η φυσική νοημοσύνη του ανθρώπου.
Ο Πλάτωνας ονομάζει το κατώτερο μέρος επιθυμητικό και το συνδέει με τα ένστικτα και τις κατώτερες επιθυμίες και το ανώτερο θυμοειδές που περιλαμβάνει τα διάφορα συναισθήματα που επηρεάζουν τη διάθεση μας. Το μεν πρώτο εδρεύει στο συκώτι και εμπεριέχει επιθυμίες και φαντασιώσεις, το δε δεύτερο εδρεύει κοντά στο κεφάλι.
Όσο για το αθάνατο μέρος της ψυχής, σύμφωνα με το μεγάλο φιλόσοφο ονομάζεται λογιστικό. Για να υπάρχει αρμονία και δικαιοσύνη στον άνθρωπο, πρέπει αυτό το αθάνατο μέρος να ελέγχει και να κυβερνά όλα τα υπόλοιπα. Σύμφωνα με τον εσωτερισμό, για να εξελίσσεται ο άνθρωπος και να βελτιώνεται συνεχώς οφείλει να δρα και να ζει στηριζόμενος στο πνευματικό μέρος του και ελέγχοντας την προσωπικότητα .
Για την πόλη
Αυτή την τριμέρεια της ψυχής αναπτύσσει ο Πλάτωνας στην «Πολιτεία» του και τη συνδέει με τη δικαιοσύνη, τόσο στον ίδιο τον άνθρωπο, όσο και στην πολιτεία, με την κατανομή των πολιτών σε τρεις κάστες. Αυτός ο διαχωρισμός δε γίνεται κληρονομικά, ούτε με βάση την οικονομική κατάσταση των πολιτών αλλά ανάλογα με την εσωτερική εξέλιξη του καθενός και με την ικανότητα του να χρησιμοποιεί το λογιστικό και να ελέγχει την προσωπικότητα και τα κατώτερα μέρη της ψυχής.
Αυτές οι τρεις κάστες πολιτών χαρακτηρίζονται από μια αρετή, σύμφωνα πάντα με το μέρος της ψυχής που επικρατεί. Έτσι, αυτοί στους οποίους επικρατεί το λογιστικό -άρα είναι πιο εξελιγμένοι εσωτερικά και ελέγχουν καλύτερα τα κατώτερα στοιχεία της προσωπικότητας- χαρακτηρίζονται από την αρετή της σοφίας και ανήκουν στηνκάστα των Αρχόντων. Είναι αυτοί, που έχοντας εφαρμόσει δικαιοσύνη στον ίδιο τον εαυτό τους, μπορούν να την ασκήσουν την πόλη και να κυβερνήσουν δίκαια τους άλλους.
Ακολουθούν οι Φύλακες, όπου επικρατεί το θυμοειδές μέρος της ψυχής και χαρακτηρίζονται από την αρετή της ανδρείας. Είναι οι φύλακες της πόλης, που, μέσα από κατάλληλη εκπαίδευση μπορούν να χρησιμοποιούν το θυμοειδές μέρος της ψυχής αναπτύσσοντας τα πιο αγνά και ανώτερα συναισθήματα, ενώ έχουν ελέγξει το κατώτερο επιθυμητικό τους.
Τέλος έχουμε τους ανθρώπους που κυριαρχούνται από το επιθυμητικό και χαρακτηρίζονται από την αρετή της σωφροσύνης. Είναι οι αγρότες και οι τεχνίτες της πολιτείας. Ο διαχωρισμός που κάνει ο Πλάτωνας, ακριβώς επειδή γίνεται βάσει φυσικών χαρακτηριστικών και όχι κοινωνικών ή οικονομικών δεν εμπεριέχει κανενός είδους ρατσισμό. Όλοι είναι χρήσιμοι στην πολιτεία του και όλοι απαραίτητοι. Όμως, ακριβώς για να λειτουργεί δίκαια αυτή η πολιτεία και να είναι πυρήνας εξέλιξης για τους πολίτες της, ο καθένας πρέπει να έχει την κατάλληλη θέση και να προσφέρει ανάλογα με τις δυνατότητες του και στους υπόλοιπους, με γνώμονα πάντα το κοινό καλό.
Αυτή είναι η επανάσταση που φέρνει ο Πλάτωνας στα δεδομένα της εποχής με αποτέλεσμα να δεχτεί σκληρή κριτική και πολλή αμφισβήτηση. Μελετώντας όμως κανείς ειδικά αυτό το έργο, την «Πολιτεία», αντιλαμβάνεται τόσο φυσικά αυτή του την αντίληψη και διαπιστώνει ότι όλα αυτά βασίζονται σε πολύ βαθιές αλήθειες, τις οποίες ο φιλόσοφος άντλησε από τα μυστηριακά κέντρα της εποχής του στα οποία είχε μυηθεί.
Για τον κόσμο
Τα περισσότερα στοιχεία για τον κόσμο και τη δημιουργία του συναντώνται στον«Τίμαιο». Αν και πρόκειται για έναν από τους διαλόγους του Πλάτωνα, σ’ αυτό το έργο εκτίθεται μια καθαρά Μυστηριακή Διδασκαλία. «Δεν είναι τυχαίο ότι ο Πλάτωνας βάζει έναν Πυθαγόρειο, τον Τίμαιο, να την εκθέσει, αφού οι Πυθαγόρειοι έκφραζαν στην αρχαιότητα την πιο εσωτερική φιλοσοφική γνώση. Άλλωστε πολλοί μελετητές θεωρούν ότι στον Τίμαιο περιέχονται καθαρά πυθαγορικές γνώσεις, τις οποίες είχε στην κατοχή του ο φιλόσοφος.»
Ο Τίμαιος ξεκινά με ένα από τα πιο σημαντικά φιλοσοφικά ερωτήματα όλων των εποχών και όλων των φιλοσοφικών συστημάτων: «Τι το ον αεί; Τι είναι εκείνο το οποίον υπάρχει πάντοτε αλλά δε γεννάται ποτέ και τι είναι εκείνο το οποίον πάντοτε γεννάται αλλά ποτέ δεν υπάρχει;» Είναι το αιώνιο φιλοσοφικό ερώτημα για το «Είναι» και το «Υπάρχειν», το δημιουργημένο και τον αδημιούργητο κόσμο, το εκδηλωμένο και το ανεκδήλωτο.
Ήδη στην Πολιτεία, με το μύθο της σπηλιάς, ο Πλάτωνας διαχωρίζει τον εκδηλωμένο, μεταβλητό κόσμο της ύλης και της πλάνης, το Έτερον, από τον αληθινό αμετάβλητο κόσμο των Αρχετύπων, τον κόσμο των Ιδεών, το Ταυτόν. Εκεί κατοικούν τα 4 Αρχέτυπα : Αγαθό, Δίκαιο, Όμορφο, Αληθές, που ενσαρκώνονται στον υλικό κόσμο ως Θρησκεία, Δικαιοσύνη, Τέχνη και Επιστήμη.
Όσον αφορά την πρωταρχική Δημιουργία, ο Πλάτωνας με το στόμα του Τίμαιου λέει ότι εν αρχή ην το χάος, αλλά ο Δημιουργός έβαλε τάξη σ’ αυτό το χάος και κατασκεύασε το σύμπαν αφού έβαλε νου στην ψυχή και ψυχή στο σώμα, χργησιμοποιώντας την αναλογία, την οποία αναλύει μαθηματικά στο έργο.
Στη συνέχεια αναφέρει τα τέσσερα στοιχεία, Γη, Νερό, Αέρα, Φωτιά, από τα οποία, συνδεδεμένα μεταξύ τους με αρμονική αναλογία, ο θεός δημιούργησε τον ορατό, εκδηλωμένο κόσμο. Από αυτά τα στοιχεία δημιούργησε και τον άνθρωπο με τους 4 φορείς της προσωπικότητας που αναφέρει ο Εσωτερισμός.
Η ψυχή του κόσμου δημιουργήθηκε πριν από το σώμα του και τοποθετήθηκε αρχικά στο κέντρο. Μετά επεκτάθηκε ώστε να καλύπτει ολόκληρο τον κόσμο εξωτερικά. «Εδώ, κατ’ αναλογία με τη δομή του ανθρώπου σύμφωνα με τον Εσωτερισμό, μπορούμε να πούμε ότι ο Πλάτωνας αναφέρεται στην Αύρα του Κόσμου, κάτι ασύλληπτο για τον ανθρώπινο νου.»
Στη συνέχεια, συσχετίζει τα 4 στοιχεία με 4 στερεά, αποτελούμενα από τρίγωνα, τα οποία συμβάλλουν στη δημιουργία του κόσμου. Συσχετίζει λοιπόν τηΦωτιά με το τετράεδρο-Πυραμίδα, τον Αέρα με το οκτάεδρο, το Νερό με τοεικοσάεδρο και τη Γη με τον κύβο. Με το συνδυασμό αυτών των γεωμετρικών στερεών δημιουργεί ο θεός τον κόσμο.
Όμως υπάρχει κι ένα πέμπτο στερεό που συνδέεται με το πέμπτο στοιχείο, τον Αιθέρα. Είναι το πενταγωνικό δωδεκάεδρο, που εμπεριέχεται σε μορφές του αόρατου κόσμου, στην ύπαρξη των οποίων καταλήγει λογικά, μέσα απο μαθηματικές, αριθμητικές και γεωμετρικές αναλύσεις.
Στο ίδιο έργο αλλά και σε άλλα ο φιλόσοφος μιλά για την Ατλαντίδα δίνοντας λεπτομερή στοιχεία για τη δομή και τους ανθρώπους της, κάτι που ο Εσωτερισμός αναφέρει εκτενώς. Πρόκειται για μια εξελικτική φάση της ανθρωπότητας που ονομάζεται τέταρτη φυλή και κατοικούσε σε μια ήπειρο στο σημερινό Ατλαντικό Ωκεανό.
Ακολουθήστε το Hellas-now.com στο Facebook και στο Google news. Μπορείτε επίσης να μας βρείτε στο Telegram και στο Twitter
