Οι αρχαίες αιγυπτιακές μούμιες είναι γεμάτες ελονοσία, σκουλήκια και ψείρες

Οι κάτοικοι της αρχαίας Αιγύπτου είχαν μολυνθεί από παράσιτα, πολλά από τα οποία προκαλούσαν αναιμία και άλλες εξουθενωτικές καταστάσεις. Σύμφωνα με μια νέα ανάλυση σε αιγυπτιακές μούμιες, περίπου τα δύο τρίτα υπέφεραν από σκουλήκια διαφόρων ειδών, ενώ το 22 τοις εκατό είχε ελονοσία και το 40 τοις εκατό είχε κεφαλαλγία.

Στη διάσημη Κοιλάδα των Βασιλέων, για παράδειγμα, τέσσερις από τις 16 μούμιες που εξετάστηκαν για Plasmodium falciparum –το μικρόβιο που ευθύνεται για μια θανατηφόρα μορφή ελονοσίας– ήταν θετικές. Ένας από αυτούς ήταν ο Τουταγχαμών, ο οποίος βρέθηκε να είχε μολυνθεί από δύο διαφορετικά στελέχη, αν και πιθανότατα πέθανε από πτώση από το άρμα του και όχι από ελονοσία.

Σύμφωνα με τον συγγραφέα της μελέτης Piers D. Mitchell από το Πανεπιστήμιο του Cambridge, 49 από τις 221 αιγυπτιακές μούμιες που αναλύθηκαν για ελονοσία βρέθηκαν θετικές. «Ως εκ τούτου, θα περιμέναμε ότι η ελονοσία είχε σημαντικό αντίκτυπο στους παιδικούς θανάτους και την εξουθενωτική αναιμία σε όλους τους αρχαίους πληθυσμούς κατά μήκος του Νείλου».

Πράγματι, το 92 τοις εκατό των μολυσμένων από ελονοσία μούμιες εμφανίζουν πορώδη οστά και άλλα σημάδια αναιμίας, η οποία χαρακτηρίζεται από μειωμένο αριθμό ερυθρών αιμοσφαιρίων ή μειωμένα επίπεδα αιμοσφαιρίνης. «Ένα τέτοιο βάρος ασθένειας πρέπει να είχε σημαντικές συνέπειες στη σωματική αντοχή και την παραγωγικότητα ενός μεγάλου ποσοστού του εργατικού δυναμικού», γράφει ο Μίτσελ.

Άλλα παράσιτα που ανιχνεύθηκαν στις αρχαίες αιγυπτιακές μούμιες περιλαμβάνουν το παθογόνο τοξοπλάσμωση που αλλοιώνει το μυαλό, το οποίο έχει συνδεθεί με τη σχιζοφρένεια και, παραδόξως, με αυξημένη πιθανότητα θανάτου σε τροχαίο ατύχημα. «Καθώς η τοξοπλάσμωση μπορεί να κολλήσει ο άνθρωπος όταν βρίσκεται σε στενή επαφή με γάτες, είναι πιθανό η ασθένεια να εμφανίστηκε λόγω του ρόλου των γατών ως λατρευτικών ζώων που συχνά μουμιοποιούνταν και χρησιμοποιούνταν ως θρησκευτικές προσφορές στην αρχαία Αίγυπτο», εξηγεί ο ερευνητής.

Ο Μίτσελ εκτιμά επίσης ότι περίπου το 10 τοις εκατό των μούμιων είναι θετικές για σπλαχνική λεϊσμανίαση, η οποία έχει επίσης συνδεθεί με αναιμία και είναι θανατηφόρα σε περίπου 95 τοις εκατό των περιπτώσεων που δεν έχουν υποβληθεί σε θεραπεία. Σκουλήκια του στομάχου όπως η ταινία ψαριών έχουν επίσης ανιχνευθεί σε δύο μούμιες και πιθανότατα κόλλησαν τρώγοντας ψάρια από τον Νείλο.

Ένας άλλος τύπος σκουληκιών, γνωστός ως τριχίνωση, εντοπίστηκε στους μύες του θώρακα της μούμιας ενός ατόμου που ονομάζεται Nakht, ο οποίος έχει αναγνωριστεί ως υφαντής από το βασιλικό ταφικό παρεκκλήσι της Θήβας. Συνήθως αναπτύσσεται τρώγοντας χοιρινό κρέας που δεν έχει ψηθεί, αυτό το δυσάρεστο μικρό νηματώδες εγκαθίσταται μέσα στον μυϊκό ιστό και μπορεί να προκαλέσει θάνατο εάν εισέλθει στην καρδιά.

Ο Nakht βρέθηκε επίσης να είναι γεμάτος σκουλήκια που μολύνουν τόσο τα αιμοφόρα αγγεία όσο και το ουροποιητικό σύστημα. Όπως το 65 τοις εκατό των άλλων μούμιων, έπασχε από σχιστοσωμίαση, μια οξεία παρασιτική ασθένεια που προκαλείται από σκουλήκια γνωστά ως αιμοσφαίρια.

Μια άλλη μούμια που στεγαζόταν στο Μουσείο του Μάντσεστερ είχε ακόμη και σκουλήκια στον εγκέφαλό της, ενώ το 40 τοις εκατό από τις 218 μούμιες που αναλύθηκαν ως κεφαλές αποδείχθηκαν θετικές.