Σε μια περίοδο οικονομικής αναταραχής για τη Γερμανία, υπό το άγρυπνο βλέμμα του εν αναμονή Καγκελάριου Friedrich Merz, ένα ζήτημα υψίστης σημασίας αναδύεται: ο επαναπατρισμός του γερμανικού χρυσού που φυλάσσεται στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το Βερολίνο, αντιμέτωπο με πιεστικές οικονομικές προκλήσεις, κλιμακώνει τις προσπάθειες για την ανάκτηση ενός σημαντικού μέρους των χρυσών του αποθεμάτων, που εκτιμώνται σε 1.200 τόνους και φτάνουν σε αξία τα 113 δισεκατομμύρια ευρώ. Ωστόσο, ένα ανατριχιαστικό σενάριο στροβιλίζεται στους διεθνείς οικονομικούς κύκλους: υπάρχει άραγε αυτός ο χρυσός;
Το αίτημα για επαναπατρισμό δεν είναι καινούργιο. Η προκάτοχος του Merz, Angela Merkel, είχε επίσης εκφράσει την επιθυμία να επιστρέψει ολόκληρο το γερμανικό χρυσό στην πατρίδα, μια προσπάθεια που για αδιευκρίνιστους λόγους δεν καρποφόρησε.
Η Σκιώδης Κληρονομιά των Αποθεμάτων από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο
Η Γερμανία, τουλάχιστον στα επίσημα αρχεία, κατέχει τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα χρυσού παγκοσμίως, φτάνοντας τους 3.352 τόνους. Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες με τους 8.133 τόνους βρίσκονται στην κορυφή αυτής της λίστας.
Ένα σημαντικό τμήμα αυτού του γερμανικού θησαυρού, περίπου 1.236 τόνοι (το 37%), φυλάσσεται στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης (NY Fed). Η μεταφορά αυτού του χρυσού στις ΗΠΑ έγινε στον απόηχο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η απειλή της σοβιετικής επέκτασης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου ήταν έντονη.
Το 2013, μια αλλαγή στην πολιτική σκηνή της Γερμανίας έφερε στο προσκήνιο το ζήτημα του επαναπατρισμού. Γερμανοί πολιτικοί άρχισαν να πιέζουν για την επιστροφή μέρους αυτών των αποθεμάτων. Μέχρι το 2017, ένα αξιόλογο ποσοστό του γερμανικού χρυσού είχε επιστρέψει στην Bundesbank, κυρίως από τη Γαλλία και την Αγγλία.
Είναι ενδιαφέρον όμως ότι μόλις 300 τόνοι περίπου προήλθαν από τα θησαυροφυλάκια της NY Fed. Αυτό μας φέρνει στο σήμερα, όπου περισσότερο από το ένα τρίτο του γερμανικού χρυσού παραμένει κλειδωμένο στα υπόγεια του Μανχάταν.
Πίεση για Διαφάνεια και Επαναπατρισμό
Σήμερα, οι Γερμανοί συντηρητικοί (CDU/CSU), και ειδικά η SDU (Χριστιανοκοινωνική Ένωση Βαυαρίας), ασκούν εκ νέου έντονη πίεση για να επιτραπεί τουλάχιστον η φυσική καταγραφή των αποθεμάτων που βρίσκονται στην NY Fed – ένα αίτημα που μέχρι στιγμής έχει πέσει στο κενό.
Σύμφωνα με δηλώσεις του Michael Jager, επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Φορολογουμένων, στην γερμανική Bild: «Η Bundesbank και η γερμανική κυβέρνηση οφείλουν να επιδείξουν σύνεση σε αυτή τη φάση της παγκόσμιας αναδιάταξης των ισορροπιών δυνάμεων και να ανακτήσουν άμεσα τον γερμανικό χρυσό από τις ΗΠΑ.»
Ο Jager τόνισε την επείγουσα ανάγκη πρόσβασης σε όλα τα αποθέματα χρυσού σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ειδικά σε μια περίοδο που το Βερολίνο και οι Βρυξέλλες συζητούν για την έκδοση τεράστιου νέου χρέους. Το δραματικό πρωτοσέλιδο της Bild, «Φέρτε αμέσως τον χρυσό μας πίσω από τις ΗΠΑ», αντικατοπτρίζει την αυξανόμενη ανησυχία.
Η επιθυμία του πρώην Προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, να επιθεωρήσει τα αποθέματα χρυσού στο Fort Knox δεν ενέπνευσε εμπιστοσύνη στις ξένες κυβερνήσεις που εμπιστεύονται τις ΗΠΑ για τη φύλαξη του χρυσού τους. Ο Jager σχολίασε σχετικά: «Εάν ακόμη και ο Trump θέλει να επιθεωρήσει τον χρυσό των ΗΠΑ στο Fort Knox για να είναι σίγουρος, τότε αυτή θα πρέπει επίσης να είναι η ελάχιστη απαίτηση της νέας ομοσπονδιακής κυβέρνησης για τον γερμανικό χρυσό στις ΗΠΑ.»
Ο Γερμανός βουλευτής Markus Ferber προσέθεσε στην πίεση, απαιτώντας τακτικούς ελέγχους των γερμανικών αποθεμάτων χρυσού και την προσωπική καταγραφή των ράβδων από επίσημους εκπροσώπους της Bundesbank. «Γίνεται σαφές ότι το παλαιό σύστημα της ‘τυφλής εμπιστοσύνης’ καταρρέει», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Σοκ και Δέος στην Παγκόσμια Οικονομία;
Το ερώτημα γιατί οι ευρωπαϊκές χώρες, βλέποντας τις τιμές του χρυσού να αυξάνονται, δεν μπορούν απλώς να ζητήσουν την επιστροφή του χρυσού τους από τις ΗΠΑ, αιωρείται στην ατμόσφαιρα.
Το Fort Knox, μια από τις πιο καλά φυλασσόμενες εγκαταστάσεις στον κόσμο, βρίσκεται εντός στρατιωτικής βάσης και περιβάλλεται από πολλαπλές ζώνες ασφαλείας υψηλής τεχνολογίας και χιλιάδες στρατιώτες σε διαρκή επιφυλακή. Παρόλα αυτά, η πρόσφατη απόφαση χωρών όπως η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία, η Ιταλία και η Ολλανδία να επαναπατρίσουν μέρος των αποθεμάτων τους υπογραμμίζει μια αυξανόμενη δυσπιστία.
Οι λόγοι πίσω από αυτή την τάση είναι πολλοί. Πρώτον, η επιθυμία να αποφευχθούν τα αυξανόμενα κόστη φύλαξης στις ΗΠΑ, τα οποία συνδέονται άμεσα με την αυξανόμενη αξία του χρυσού. Δεύτερον, μια προσπάθεια άσκησης πίεσης στην Ουάσιγκτον, καθώς φήμες για πιθανή εκμετάλλευση του ξένου χρυσού από τις ΗΠΑ κυκλοφορούν εδώ και καιρό.
Ο Lazar Badalov, αναπληρωτής καθηγητής στην Οικονομική Σχολή του Πανεπιστημίου Rudn, σχολίασε σχετικά: «Όταν αυτές οι χώρες επανακτήσουν αυτόν τον χρυσό, σίγουρα θα τον ελέγξουν. Και αν τον επιστρέψουν, και δεν υπάρχει χρυσός, αλλά κάτι άλλο, δεν θα μπορούν να το κρύψουν, γιατί σε αυτή την περίπτωση θα αναλάβουν τέτοια ευθύνη, στην πραγματικότητα, για την απώλεια χρυσού».
Σκιές Συνωμοσίας και Αδιαφάνεια
Μια ιστορία από το Χονγκ Κονγκ, όπου τραπεζίτες πριν από 16 χρόνια ανακάλυψαν ότι ράβδοι χρυσού από το Fort Knox ήταν επιχρυσωμένα πλακάκια βολφραμίου (ψεύτικος χρυσός), προσθέτει καύσιμα στις θεωρίες συνωμοσίας. Τα αποτελέσματα εκείνης της έρευνας, όπως αναφέρεται, ταξινομήθηκαν.
Το γεγονός ότι η τελευταία επίσημη επιθεώρηση του Fort Knox έγινε το 1974 ενισχύει τις υποψίες. Οι φόβοι που οδηγούν την Γερμανία στην επιθυμία επαναπατρισμού συνδέονται σε μεγάλο βαθμό με τη θεωρία της μίσθωσης χρυσού.
Για δεκαετίες, κυκλοφορούν φήμες ότι οι κεντρικές τράπεζες εκμισθώνουν τα αποθέματα χρυσού τους, συμπεριλαμβανομένων και αυτών ξένων κυβερνήσεων. Υποθετικά, αυτός ο χρυσός θα μπορούσε να πωληθεί στην ελεύθερη αγορά, συμβάλλοντας στη συγκράτηση της τιμής του φυσικού χρυσού και στη στήριξη του νομισματικού χρυσού.
Παρόλο που η συνωμοσία της μίσθωσης παραμένει σε μεγάλο βαθμό υποθετική, η αδιαφάνεια που περιβάλλει τον κόσμο των αποθεμάτων χρυσού τροφοδοτεί αυτές τις θεωρίες. Είναι όμως αδιαμφισβήτητο ότι κάτι έχει αλλάξει την τελευταία δεκαετία. Οι κυβερνήσεις δεν αισθάνονται πλέον την ίδια εφησυχασμένη εμπιστοσύνη στα αποθέματα που διατηρούν ξένες κεντρικές τράπεζες.
Αυτό σηματοδοτεί πιθανώς το τέλος της κυριαρχίας των νομισμάτων fiat, με τον χρυσό να κάνει την αναπόφευκτη επιστροφή του στο διεθνές νομισματικό σύστημα.
Ο διάσημος οικονομικός αναλυτής Jim Rickards έχει αναφερθεί στη μίσθωση χρυσού, εξηγώντας τον ρόλο της Τράπεζας Διεθνών Διακανονισμών (BIS) ως ενός αδιαφανούς μεσάζοντα για αυτές τις συναλλαγές μεταξύ κεντρικών και εμπορικών τραπεζών.
Επισήμως, οι κεντρικές τράπεζες εκμισθώνουν χρυσό για ένα μικρό εισόδημα, αλλά πολλοί πιστεύουν ότι αυτό βοηθά και στη συγκράτηση των τιμών. Οι θεωρίες για ένα σύστημα καταστολής της τιμής του χρυσού εστιάζουν στη μίσθωση νομισματικού χρυσού, καθώς και στον «χάρτινο χρυσό» (συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης).
Στην αγορά συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης χρυσού, διαπραγματεύονται εκατοντάδες ουγγιές «χάρτινου» μετάλλου για κάθε ουγγιά φυσικού χρυσού στα θησαυροφυλάκια. Τις περισσότερες φορές, το φυσικό μέταλλο δεν αλλάζει χέρια, με τις συναλλαγές να διακανονίζονται σε μετρητά. Ωστόσο, αυτή η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει πρόσφατα.
Ο Αόρατος Καταναλωτής: Τεχνολογικός Χρυσός
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο που συχνά παραβλέπεται είναι η χρήση του χρυσού στην τεχνολογία. Ένας υπολογιστής περιέχει περίπου δύο γραμμάρια χρυσού. Με 263 εκατομμύρια πωλήσεις υπολογιστών παγκοσμίως το 2024, η κατανάλωση χρυσού έφτασε τους 525,5 τόνους.
Ένα smartphone περιέχει περίπου 0,034 γραμμάρια χρυσού. Με 1,022 δισεκατομμύρια πωλήσεις το ίδιο έτος, καταναλώθηκαν 41,5 τόνοι χρυσού. Επιπλέον, σημαντικές ποσότητες χρησιμοποιούνται στην αυτοκινητοβιομηχανία, την κατασκευή τηλεοράσεων και άλλες βιομηχανίες.
Είναι επίσης άγνωστη η ποσότητα χρυσού που καταναλώνεται από τη στρατιωτική βιομηχανία, ειδικά στους μικροεπεξεργαστές. Η αδιαφάνεια γύρω από τις πωλήσεις χρυσού σε τεχνολογικές εταιρείες τις τελευταίες δεκαετίες, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες ως την πιο προηγμένη τεχνολογικά χώρα, δημιουργεί ερωτηματικά.
Τέλος, η διακοπή αγοράς χρυσού από τη Ρωσία από τη Δύση έχει οδηγήσει σε στροφή των ρωσικών πωλήσεων προς την Ανατολή και τον Νό
