Πως η ιερή λέξη ευ-δαιμονία των αρχαίων έγινε συνώνυμο του διαβόλου

Στην αρχαιότητα η λέξη «Δαίμων» ενείχε ευσέβεια. Αρχικά στην επική ποίηση Δαίμονες καλούνταν οι Θεοί. Παράγεται από το ρήμα «δαίω» και «δαίομαι» που σημαίνει μοιράζω (μοιράζω στον καθένα την τύχη του). Επομένως Δαίμων είναι αυτός που μοιράζει, που δίνει μερίδια και κατ’ επέκταση «αυτός που ορίζει τη μοίρα ενός ανθρώπου».

Εφόσον οι άνθρωποι ήσαν πολυάριθμοι, θεωρούσαν ότι εξίσου πολυπληθείς ήσαν και οι δαίμονες. Αν και συνυπήρχε με την λέξη Θεός, εντούτοις, ο Δαίμων αναφερόταν στην απρόσωπη και απροσδιόριστη Δύναμη, ενώ ο Θεός στην ανθρωπόμορφη θεϊκή οντότητα. Η έννοια του Δαίμονος ισοδυναμούσε με την Μοίρα, την Ειμαρμένη.

Στην αρχαία Ελλάδα οι Δαίμονες είχαν σημαντικό ρόλο στις ζωές των ανθρώπων. Συναντούνται σε πλήθος συγγραμμάτων, όπως του Ομήρου, του Ησιόδου, του Πλάτωνα, του Πλούταρχου, του Ηρόδοτου κ.α. Αναφέρονται κυρίως σαν Θεότητες που δρουν στον ουράνιο χώρο ανάμεσα στους Θεούς και τους ανθρώπους. Έχουν μια αμφίδρομη σχέση, δηλαδή είναι κατά κάποιο τρόπο ο ενδιάμεσος αγγελιοφόρος των Θεών προς τον γήινο κόσμο και το αντίστροφο.

Επίσης, στη λέξη “Δαίμονα” οι αρχαίοι απέδιδαν την έννοια του φύλακα αγγέλου «κατά φύλακα δαίμονα». Απ’ εδώ και η λέξη “ευδαιμονία”, η έντονη ευτυχία δηλαδή που προσδιόριζε τον έχοντα την εύνοια του Δαίμονος.

Όμως, με τη πάροδο του χρόνου και με την καθιέρωση της τότε νέας θρησκείας δηλαδή του Χριστιανισμού, η λέξη που δήλωνε τον αγνό θεό των αρχαίων Ελλήνων απέκτησε αρνητική σημασία και από συνώνυμο του Θεού γίνεται συνώνυμο του Διαβόλου.

Ο καλός άγγελος γίνεται το κακό δαιμόνιο και οι δαίμονες, πλέον, είναι τα κακά πνεύματα ο άγγελος του κακού, ο έκπτωτος άγγελος που έχει ως αρχηγό του τον σατανά που στα εβραϊκά σημαίνει “ο αντίπαλος”.

Έτσι, δημιουργήθηκαν οι λέξεις: δαιμόνιος, δαιμονισμένος, δαιμονόπληκτος, δαιμονιστής, δαιμονολατρία, πανδαιμόνιο κ. α. Με αυτή τη σημασία μεταφέρθηκε και στην Εσπερία:
– Ιταλiκά: demoniaco, demonomania, pandemonio.
– Γαλλικά: demon.
– Αγγλικά: daemon, daimon.
– Γερμανικά:Damon

Φαίνεται ότι η λέξη δε επιβίωσε ούτε και στην Ελληνική πόλη Ευδαίμων, στην Ερυθρά θάλασσα.
Καθότι τον 10ο αιώνα οι Ρωμαίοι μετονόμασαν την πόλη σε “Arabia Felix”, δηλαδή το λιμάνι Aden στην Υεμένη.
Οι τελευταίες «εστίες αντίστασης» καταγράφονται στη λέξη: “Ευδαιμονία”, όπου ο δαίμων μεταφέρεται με την έννοια του θεού.

Αξίζει τέλος να κάνουμε κάποιες παραπομπές σε μερικούς αρχαίους πατέρες:

– O Ηράκλειτος είπε: “ήθος ανθρώπω δαίμων” (ο Δαίμων/θεός για τον άνθρωπο δεν είναι παρά ο χαρακτήρας του)
– O Δημόκριτος: “είναι υπόθεση της ψυχής η ευδαιμονία και η κακοδαιμονία”
– O Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια: “η ευδαιμονία είναι κάποια ενέργεια με τους κανόνες της τέλειας αρετής”
– O Λυσίας στον επιτάφιο: «ο δαίμων ο την ημητέραν μοίραν ειληχώς απαραίτητος»,
– Και ο Ξενοφών στα απομνημονεύματα: «ως φαίη ο Σωκράτης το δαιμόνιον εαυτώ σημαίνειν»