Πόσο ύψος είχαν οι αρχαίοι Έλληνες;

Είμαστε οι Έλληνες σήμερα κοντοί; Πόσο ύψος είχαν στην πραγματικότητα οι αρχαίοι Έλληνες;

Το μετρολογικό ανάγλυφο της Σαλαμίνας απεικονίζει ανθρώπινα μέλη τα οποία παριστάνουν μετρικές μονάδες που μας διαφωτίζουν ως προς την εφαρμογή των κανόνων της μετρολογικής κλίμακας στην αρχαία πολεοδομία και αρχιτεκτονική, ενώ μας αποκαλύπτει το ύψος που οι Αρχαίοι Έλληνες και καταρρίπτει ένα τεράστιο μύθο.

Στο σωζόμενο τμήμα του ανάγλυφου της Σαλαμίνας απεικονίζονται για πρώτη φορά τα περισσότερα από τα γνωστά μέτρα μήκους της αρχαιότητας: οργυιά (το μήκος του ανοίγματος των χεριών), πήχυς, σπιθαμή, κανόνας και πόδι. Διαπιστώνονται δύο διαφορετικά μετρικά συστήματα. Το ένα με μονάδα μέτρου τον κανόνα, που αντιστοιχεί σε πόδι 0,322 μέτρα, αντιπροσωπεύει το παλιό μετρικό σύστημα που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από την αρχαϊκή εποχή ως τον 4ο αιώνα π.Χ. Το άλλο έχει ως βάση πόδι 0,301 μέτρα και εμφανίζεται κατά την εποχή του Αλεξάνδρου.

Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Ιφιγένεια Δεκουλάκου, η οργυιά (δηλαδή το μήκος του ανοίγματος των χεριών) στο ανάγλυφο της Σαλαμίνας είναι 1,944 μέτρα (194,4 εκατοστά). Με την λογική των δημοσιευμάτων που εξετάζουμε σήμερα, το μέσο ύψος των αρχαίων Ελλήνων θα πρέπει να είναι 194,4 εκατοστά.

Ωστόσο αυτό δεν ισχύει διότι το ανάγλυφο αποτελεί κλίμακα μέτρησης για πολεοδομία και αρχιτεκτονική και όχι για ύψος ανθρώπου. Ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα αρχαίας μετρολογικής κλίμακας είναι αυτό που βρίσκεται στο Ασμόλειο μουσείο:

Το άνοιγμα των χεριών (δηλαδή η οργυιά) είναι 2,09 μέτρα ή 209 εκατοστά. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει πως οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μέσο ύψος 2,09 μέτρα, αλλά πως οι μονάδες μέτρησης διέφεραν ανά περιοχή και εποχή και σαφώς δεν αντιστοιχούσαν πάντα σε πραγματικά ανθρωπομετρικά μεγέθη.

Ανθρωπολογικά δεδομένα

Ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Τζον Λόρενς Έιντζελ εξέτασε το 1945 σκελετούς από την Αττική και αποφάνθηκε πως το μέσο ύψος του αρχαίου Έλληνα δεν ήταν μεγαλύτερο από 162,2 εκατοστά και για τις αρχαίες Ελληνίδες δεν ξεπερνούσε τα 153,3 εκατοστά. Νεότερες και πιο ενδελεχείς έρευνες τοποθετούν το μέσο ύψος στα 162 έως 155 εκατοστά για τους άνδρες και 153 έως 156 εκατοστά για τις γυναίκες.

Το μέσο ύψος των αρχαίων Ελλήνων υπολογίζεται (500 ΠΚΧ) σε 170,5 εκ. για τους άνδρες και 156,2 εκ. για τις γυναίκες