Πυθαγόρας. «Θεραπεία δια της μουσικής»

Ο Πυθαγόρας πίστευε πως και η μουσική συμβάλλει πολύ στην υγεία, αν τη χρησιμοποιεί κάποιος όπως πρέπει. Συνήθιζε λοιπόν να μεταχειρίζεται τακτικά αυτό τον τρόπο κάθαρσης, ονομάζοντάς τον «θεραπεία δια της μουσικής». Στην Αρχαία Αίγυπτο, η μουσική θεραπεία εφαρμοζόταν σε ναούς. Στους Βιβλικούς χρόνους, χρησιμοποιούσαν τα όργανα για να εξαφανίζουν τα κακά πνεύματα από τις ανθρώπινες ψυχές.

Ο Πυθαγόρας έκανε χρήση αυτής της μελωδίας κατά την εποχή της άνοιξης. Έβαζε, δηλαδή, στη μέση κάποιον που έπαιζε λύρα και γύρω γύρω κάθονταν όσοι ήταν καλοί στο τραγούδι και έτσι, καθώς εκείνος έκρουε τη λύρα, οι υπόλοιποι τραγουδούσαν κάποιους παιάνες, οι οποίοι, όπως πίστευαν, προκαλούσαν ευφροσύνη και έφερναν ανάμεσά τους την αρμονία και τον ρυθμό.

Οι Πυθαγόρειοι χρησιμοποιούσαν και τον υπόλοιπο καιρό τη μουσική ως θεραπευτική μέθοδο. Υπήρχαν, μάλιστα, κάποιες μελωδίες για τα πάθη που δημιουργούνται στην ψυχή, για τη δυσθυμία και τον πόνο, που είχαν αποδειχτεί πολύ βοηθητικές, και άλλες πάλι για την οργή, τον θυμό και για κάθε ψυχική διαταραχή΄ αλλά και για τις επιθυμίες είχε επινοηθεί άλλο είδος μελοποιίας. Χρησιμοποιούσαν ακόμα και χορούς. Ως όργανο είχαν τη λύρα, γιατί ο Πυθαγόρας θεωρούσε τον ήχο των αυλών ενοχλητικό, κατάλληλο για τα πανηγύρια και καθόλου εξευγενισμένο. Χρησιμοποιούσαν επιλεκτικά και στίχους του Ομήρου και του Ησιόδου για την επανόρθωση της ψυχής.

Ο Πυθαγόρας, τον 6ο αιώνα π.Χ., ίδρυσε μία σχολή διδασκαλίας θεραπειών μέσω του ήχου και της μουσικής. Εφάρμοσε θεραπείες διαφόρων παθήσεων, χρησιμοποιώντας διαφορετικά μουσικά όργανα (π.χ. τη Λύρα προσθέτοντας την 8η χορδή στη λύρα του Terpander, το φλάουτο και άλλα).

Η Φωνή (συχνά απαγγέλλοντας ποιήματα ή συγκεκριμένες λέξεις), τα διάστημα (δημιουργώντας κενά σιωπής δίνοντας έτσι ρυθμό), οι αυξομειώσεις των τόνων και της έντασης, χρησιμοποιήθηκαν για τη θεραπεία ψυχασθενειών, ασθενειών του πνεύματος και του σώματος. Ο Πυθαγόρας τα χαρακτήρισε ως «μουσικό φάρμακο».

Οι πρώτες εφαρμογές τις Ηχοθεραπείας από την Αρχαιότητα

Ο Ολύμπιος θεός Απόλλωνας, αναγνωρίστηκε ως θεός της Μουσικής και της Ιατρικής και σχεδόν όλοι οι πολιτισμοί από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας, χρησιμοποιούν τον ήχο και τους κραδασμούς για τη θεραπεία πολλών παθολογικών και ψυχολογικών παθήσεων.

Ο ήρωας – ιατρός Ασκληπιός, στον αρχαιοελληνικό κόσμο συνδέεται με την διαδικασία της θεραπείας. Θεράπευε ψυχικές διαταραχές με τραγούδια, ρυθμό και τόνο.

Οι φιλόσοφοι Πλάτων και Αριστοτέλης ισχυρίστηκαν ότι η μουσική επηρέαζε την ψυχή και τα συναισθήματα. Ο Πλάτων αναφέρει πως η αστρονομία και η μουσική είναι αδελφές επιστήμες.

Ο Ιπποκράτης επίσης έπαιζε μουσική για τους ασθενείς του, ως μέρος της ολιστικής του προσέγγισης στη θεραπεία του ατόμου.

Τα κυριότερα μουσικά όργανα των αρχαίων Ελλήνων

Από την Εγκυκλοπαίδεια της Αρχαίας Ελληνικής Μουσικής του Σόλωνα Μιχαηλίδη (ΜΙΕΤ, Αθήνα 1982) προέρχονται τα λήμματα που ζωντανεύουν τα αρχαία μουσικά όργανα και την ιστορία τους.

Ανάλογα με το πώς παράγεται ο ήχος, τα πνευστά διακρίνονται στους αυλούς που χρησιμοποιούν γλωσσίδα (αυλός, δίαυλος, πλαγίαυλος, ύδραυλις) και στη σύριγγα, όπου ο ήχος παράγεται κατευθείαν με το φύσημα. Εδώ ανήκει η σύριγγα του Πάνα και τα διάφορα είδη σάλπιγγας. Τα έγχορδα διακρίνονται σε τρεις ομάδες. Χορδές ίσες σε μήκος αλλά διαφορετικές σε πάχος που δεν ξεπερνούσαν τις δώδεκα είχαν η λύρα, η κιθάρα και τα συγγενικά τους κιθαρίς, βάρβιτος, κ.ά.

Διαφορετικού μήκους χορδές που μπορούσαν να φτάσουν και τις σαράντα είχαν τα «πολύχορδα», το ξενικής προέλευσης ψαλτήριον (μάγαδις, πήκτις, φοίνιξ κ.ά.) και τα ελληνικής προέλευσης επιγόνειον, σιμίκιον, τρίγωνον, που παίζονταν μόνο με τα δάκτυλα. Μάλλον περιορισμένη είναι η τρίτη κατηγορία του λαούτου που περιλαμβάνει όργανα με βραχίονα και αντιπροσωπεύεται από το τρίχορδον.

Περιγράφονται η λύρα, η φόρμιγξ, η βάρβιτος, η κιθάρα, η σαμβύκη, η μάγαδις, ο φοίνιξ, η πήκτις και η πανδούρα. Αυτά που σήμερα ονομάζουμε κρουστά ήταν ξενικής προέλευσης και παίζονταν σε οργιαστικές τελετές. Είναι ο δίσκος, τα κύμβαλα, το τύμπανον, το σείστρον, ο κώδων και τα κρόταλα.