Σάσων: Το νησί των Επτανήσων που η Ελλάδα παραχώρησε στην Αλβανία

Η Σάσων είναι ένα μικρό νησί των Διαπόντιων, που ανήκε στα Επτάνησα και δόθηκε χωρίς πόλεμο στη νεοσύστατη Αλβανία το 1914.

Η Σάσων είναι νησί που ανήκει, σήμερα, στην Αλβανία. Η αλβανική της ονομασία είναι Sazan ή Sazani και η ιταλική της Saseno.

Η έκταση της είναι περίπου 6 τ.χλμ. και εχει μεγάλη στρατηγική σημασία, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στα στενά του Οτράντο και την είσοδο του Κόλπου της Αυλώνας. Δεν έχει μόνιμους κατοίκους, τουλάχιστον επίσημα.

Η Σάσωνα, ήταν νησί των Επτανήσων από την αρχαιότητα, με αναφορές στο όνομά της ήδη από το 215 π. Χ.

Ο Πολύβιος την αναφέρει σε ένα «επεισόδιο» του πολέμου ανάμεσα στον Φίλιππο Ε’ της Μακεδονίας και τους Ρωμαίους. Ο Στράβων την αναφέρει πρώτος και ως Σασώ.

Το 1864, η Σάσωνα ενώθηκε με τη μάνα Ελλάδα μαζί με τα νησιά Οθωνοί, Μαθράκι, Ερείκουσα, Διάκοπο, Διάπλο, Τραχειά, Καράβι, Καστρινό, Λειψώ, Όστρακο, Πλάκα και Πλατειά και αποτελούσαν τα Διαπόντια νησιά που ανήκαν στο νομό Κερκύρας.
Είχαν παραχωρηθεί από την Αγγλία στην Ελλάδα με τη “Συνθήκη του Λονδίνου”, ως “προίκα” του Βασιλέως Γεωργίου Α’.

Στις 5 Μαΐου 1914, η κυβέρνηση Βενιζέλου χωρίς ίχνος διορατικότητας, παραβλέποντας τη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε στην Αλβανία κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο «Περί παραχωρήσεως της νησίδος Σάσωνος εις την Αλβανίαν».

Στις 2 Ιουλίου 1915 αποχώρησαν από τη Σάσωνα 25 Έλληνες στρατιώτες που είχαν επικεφαλής επιλοχία και 8 ναύτες με επικεφαλής υποκελευστή, χωρίς να την παραδώσουν σε εκπρόσωπο των Αλβανών.

Στο νησί παρέμειναν 15 οικογένειες βλαχόφωνων Ελλήνων βοσκών, οι οποίοι κλαίγοντας, κατά την αποχώρηση των στρατιωτών μας, φιλούσαν την ελληνική σημαία και εκλιπαρούσαν τους στρατιώτες μας να μην τους εγκαταλείψουν.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 1919, η Αλβανία παραχώρησε τη Σάσωνα στην Ιταλία, η οποία εγκατέστησε εκεί ναυτική βάση το 1939.

Η αλβανική κυριαρχία στη Σάσωνα αποκαταστάθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1947 και από το 1951 ως το 1961 αποτελούσε προκεχωρημένη ναυτική βάση τής τέως ΕΣΣΔ στη Μεσόγειο, μετά από συμφωνία της κυβέρνησης Χότζα με τους Σοβιετικούς.

Από το 1998, η Ιταλία φέρεται να έχει αποκτήσει δικαιώματα χρήσης στη Σάσωνα, με καταβολή υψηλού χρηματικού ποσού στην Αλβανία, ενώ το νησί αποτελεί τόπο εκπαίδευσης ανδρών των ειδικών δυνάμεων της Μ. Βρετανίας και άλλων χωρών του ΝΑΤΟ.