Τι είναι το παράδοξο του Φέρμι;

Το παράδοξο του Φέρμι συνοψίζεται σε μια απλή ερώτηση: Πού είναι όλοι; Με άλλα λόγια, αν δεν είμαστε μόνοι στο σύμπαν, τότε γιατί δεν έχουμε δει ακόμη στοιχεία για εξωγήινους;

Το καλοκαίρι του 1950, ο διάσημος Ιταλοαμερικανός φυσικός Ενρίκο Φέρμι ήταν έξω για μεσημεριανό γεύμα με μερικούς φίλους και συναδέλφους. Στην συζήτηση έγινε λόγος για θεάσεις UFO, διαστημικά ταξίδια και εξωγήινο πολιτισμό. Απαντώντας στη συζήτηση, ο Φέρμι απλώς ξεστόμισε «Μα πού είναι όλοι;»

Αυτή η δήλωση έγινε γνωστή ως το παράδοξο του Φέρμι προς τιμήν του. Εάν το σύμπαν είναι γεμάτο προηγμένους εξωγήινους πολιτισμούς, τότε θα πρέπει να έχουμε άφθονα στοιχεία για την ύπαρξή τους μέχρι τώρα. Αντίθετα, δεν βρήκαμε απολύτως τίποτα..

Η ζωή εμφανίστηκε στη Γη πριν από περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια, αλλά το ίδιο το σύμπαν έχει τριπλάσια ηλικία. Ο γαλαξίας Milky Way είναι περίπου 13 δισεκατομμυρίων ετών και περιέχει εκατοντάδες δισεκατομμύρια αστέρια. Η Γη σίγουρα δεν ήταν ο πρώτος βραχώδης πλανήτης που σχηματίστηκε όλο αυτό το διάστημα, και η ζωή στον γαλαξία θα πρέπει να είναι αρχαία, δίνοντας σε οποιονδήποτε αρκετά προηγμένο πολιτισμό περισσότερο από αρκετό χρόνο για να εξαπλωθεί σε όλο τον γαλαξία καθιστώντας τον εύκολα ανιχνεύσιμο.

Δεκαετίες μετά την ερώτηση του Φέρμι, πολλοί επιστήμονες δίνουν διάφορες πιθανες λύσεις για το παράδοξο που διατύπωσε.

1. Η ευφυΐα είναι σπάνια
Μια λύση είναι να αντιμετωπίσουμε κατά μέτωπο τις βασικές υποθέσεις του παραδόξου. Ίσως υπάρχει κάτι ιδιαίτερο στη ζωή, ειδικά στην ευφυή ζωή. Ίσως η εμφάνιση της νοημοσύνης να είναι ένα θεμελιωδώς σπάνιο φαινόμενο. Ναι, υπάρχουν πολλά αστέρια και πλανήτες εκεί έξω, αλλά αν η νοημοσύνη είναι αρκετά σπάνια, τότε δεν πρέπει να περιμένουμε να συναντήσουμε εξωγήινους. Σε αυτό το σενάριο, είμαστε καλά και πραγματικά μόνοι στο σύμπαν.

2. Τάσεις αυτοκαταστροφής
Μια άλλη λύση είναι ότι η ζωή, ειδικά η ευφυής ζωή, μπορεί να είναι σχετικά συνηθισμένη, αλλά η ικανότητα των προηγμένων πολιτισμών να γίνονται μη ανιχνεύσιμοι είναι πιθανώς σπάνια.

Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να υπάρχουν «μεγάλα φίλτρα» που εμποδίζουν την άνοδο των προηγμένων πολιτισμών πάνω από ένα ορισμένο επίπεδο. Χρειάζεται μόνο να επισημάνουμε τη δική μας τάση για αυτοκαταστροφή με τη μορφή πυρηνικών όπλων ή κλιματικής αλλαγής. Υπήρξαν πολλές μαζικές εξαφανίσεις στην ιστορία της Γης και δεν θα χρειαζόταν πολλά για να καταστρέψουμε έναν επίδοξο διαστημικό πολιτισμό.

3. Υποθέση ζωολογικού κήπου
Ένα άλλο σύνολο προσεγγίσεων είναι να υποστηρίξουμε ότι οι εξωγήινοι είναι συνηθισμένοι, αλλά για κάποιο λόγο δυσκολευόμαστε να τους εντοπίσουμε. Για παράδειγμα, στην υπόθεση του ζωολογικού κήπου, οι εξελιγμένοι εξωγήινοι είναι εκεί έξω και γνωρίζουν ότι υπάρχουμε, αλλά επέλεξαν να απομονώσουν τη Γη για να επιτρέψουν στην ανθρωπότητα να προχωρήσει στη φυσική της πορεία χωρίς εξωτερική παρέμβαση. Ή στην υπόθεση του «σκοτεινού δάσους», οι εξωγήινοι προτιμούν να μένουν ήσυχοι και κρυμμένοι, φοβούμενοι ότι ένα επιθετικό, επεκτατικό είδος μπορεί να τους εξαφανίσει.

4. Απόσταση Εξωγήινης Ζωής
Η ζωή μπορεί να είναι κοινή, με εκατοντάδες ή ακόμα και χιλιάδες ευφυή είδη να εξαπλώνονται σε όλο τον γαλαξία ανά πάσα στιγμή. Αλλά ο συνδυασμός ακραίων αποστάσεων και μεγάλων χρόνων ταξιδιού κάνει αυτούς τους διαφορετικούς πολιτισμούς ουσιαστικά απομονωμένους μεταξύ τους, παρά τα όποια επιτεύγματα τεχνολογικής πολυπλοκότητας μπορεί να είναι σε θέση να επιτύχουν.