Τι συνέβη στο πρώτο σκυλί που έστειλαν στο διάστημα και γιατί το έκρυψαν

Πριν από έξι δεκαετίες η τρίχρονη σκυλίτσα Λάικα (στα ρώσικα Лайка), που σημαίνει “Αυτή που γαβγίζει”, έγινε ο πρώτος ζωντανός οργανισμός που ταξίδεψε στο διάστημα στις 3 Νοεμβρίου 1957, επιβαίνοντας στον τεχνητό δορυφόρο Σπούτνικ 2 που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Ήταν ένα ημίαιμο αδέσποτο από τους δρόμους της Μόσχας που επελέγησε ακριβώς γιατί ήταν σκληραγωγημένη καθώς επίσης και για το μικρό της μέγεθος και το γυαλιστερό της τρίχωμα (για να δείχνει καλύτερα στις φωτογραφίες).Πέρασε μία στοιχειώδη εκπαίδευση εξοικείωσης με περιορισμένους χώρους και με τους θόρυβους και την επιτάχυνση της εκτόξευσης και στις 3 Νοέμβριου 1957 (για να γιορταστεί η 40ή επέτειος της Ρωσικής Επανάστασης) εκτοξεύτηκε με το Σπούτνικ 2.

Ο βιαστικός Χρουστσόφ και ο πρόχειρος δορυφόρος

Το Σπούτνικ 2 σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε σε ελάχιστο χρόνο, σε μόλις ένα μήνα, καθώς ο Νικίτα Χρουστσόφ είχε δώσει ρητή εντολή να προλάβει να εκτοξευτεί ο δορυφόρος στην επέτειο της Ρωσικής Επανάστασης. Ως συνέπτεια, αντίθετα με τους μεταγενέστερους σοβιετικούς δορυφόρους, δεν είχε προλάβει να σχεδιαστεί και για ασφαλή επανείσοδο στην ατμόσφαιρα και έτσι η Λάικα ήταν καταδικασμένη απ’ τη στιγμή που άρχισε το ταξίδι της.

Πέθανε πέντε ώρες αφού ο δορυφόρος Σπούτνικ 2 στον οποίο επέβαινε εκτοξεύτηκε, παρόλο που για 40 χρόνια από τις επίσημες πηγές είχε διαδοθεί ότι είχε δηλητηριαστεί αφού επέστρεψε.

Πέθανε από υπερθέρμανση του θαλάμου, μόνη και μέσα σε πολύ φόβο

Το σχέδιο ήταν να μείνει ζωντανή επί 10 μέρες σε τροχιά, τρώγοντας ένα τζελ που περιείχε θρεπτικά συστατικά, και ύστερα να της γίνει ευθανασία, με δηλητήριο που είχε τοποθετηθεί στο τζελ που θα κατανάλωνε την δέκατη ημέρα. Οι αισθητήρες που ήταν τοποθετημένοι πάνω της έδειξαν ότι επιβίωσε απ’ την εκτόξευση, οι παλμοί της όμως έφτασαν τους τριπλάσιους από το κανονικό λόγω του φόβου και επανήλθαν μετά από πολλή ώρα.

Επειδή ακριβώς το Σπούτνικ 2 είχε κατασκευαστεί πολύ γρήγορα και πρόχειρα, λίγο μετά την επιτυχή τοποθέτηση σε τροχιά γύρω από τη Γη παρουσιάστηκε μία βλάβη στο σύστημα θερμομόνωσης και εξαερισμού, με αποτέλεσμα η θερμοκρασία στον χώρο που βρισκόταν η Λάικα να φτάσει ή ίσως και ξεπεράσει τους 40 βαθμούς Κελσίου. Καθώς ο οργανισμός των σκύλων δεν μπορεί να αντέξει τέτοια υπερθέρμανση, λόγω έλλειψης ιδρωτοποιών αδένων, η Λάικα πέθανε από έναν συνδυασμό θερμοπληξίας, καταπόνησης και ακραίου στρες, σε 5 έως 7 ώρες μετά την εκτόξευση, αφού είχε συμπληρώσει 4 τροχιές γύρω από τη Γη. Το Σπούτνικ 2 εξαερώθηκε κατά την επανείσοδό του στην ατμόσφαιρα στις 14 Απριλίου 1958, μετά από 2.570 τροχιές γύρω από τη Γη.

Εκτός από τον πρώτο ζωντανό οργανισμό σε τροχιά, έγινε έτσι και το πρώτο θύμα της εξερεύνησης του διαστήματος. Η πτήση της όμως απέδειξε ότι οι ζωντανοί οργανισμοί μπορούσαν να επιβιώσουν από μια εκτόξευση και από τις συνθήκες που επικρατούν σε τροχιά και έδωσε τα πρώτα στοιχεία για το πως συμπεριφέρονται τα έμβια όντα στο διάστημα. Παρόλα αυτά, ο τότε εκπαιδευτής της, Όλεγκ Γκαζένκο, το 1998 δήλωσε ότι «Όσο ο καιρός περνάει, μετανιώνω όλο και πιο πολύ γι’ αυτό που έκανα. Αυτά που μάθαμε από αυτή την αποστολή δεν ήταν τόσα ώστε να δικαιολογούν το θάνατο του σκυλιού».

Οι Σοβιετικοί παραδέχτηκαν αργότερα ότι δεν σχεδίαζαν να επιστρέψει ζωντανή.