Μια νέα μελέτη DNA αποκαλύπτει την επαφή με τους ανθρώπους της Yamnaya, δραματικά ξαναέγραψε τη γενετική ιστορία των Βορειοευρωπαίων.
Η κουλτούρα Yamnaya ( περ. 3300 – 2600 π.Χ. – αποκαλούμενη επίσης Yamna) ήταν νομάδες βοσκοί που ζούσαν σε μια περιοχή που αναγνωρίζουμε σήμερα ως σύνορα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας.
Η νέα μελέτη διαπίστωσε ότι τα γονίδια που αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ) εισήχθησαν στη βορειοδυτική Ευρώπη πριν από περίπου 5.000 χρόνια από βοσκούς προβάτων και βοοειδών που μετανάστευσαν από την ανατολή. Πίστωση: SayoStudio
«Οι Yamnaya συνδέονται επίσης στενά με τους μεταγενέστερους πολιτισμούς της Εποχής του Χαλκού που εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, ειδικά τους ανθρώπους Corded Ware, αλλά και τους Bell Beakers καθώς και τους λαούς των πολιτισμών Andronovo, Sintashta και Srubna.
Πριν από περίπου 5.000 χρόνια, η παρουσία της κάνναβης άρχισε να αναπτύσσεται γρήγορα στην Ανατολική Ασία και ο λόγος για αυτήν την ταχεία ανάπτυξη ήταν οι άνθρωποι Yamnaya που εμπορεύονταν την κάνναβη , πουλώντας το φυτό από την Ευρώπη στην Ασία.”
Όταν αυτοί οι νομάδες βοσκοί, που καβάλησαν άλογα και χρησιμοποιούσαν βαγόνια, μετανάστευσαν στην Ευρώπη και την Ασία πριν από περίπου 5.000 χρόνια, ζευγαρώθηκαν με άλλους ανθρώπους. Οι επιστήμονες γνώριζαν από καιρό ότι ο λαός Yamnaya άφησε ένα ισχυρό γενετικό σημάδι στους Ευρωπαίους και τους Ασιάτες. Ωστόσο, ο αντίκτυπος των συναντήσεων μεταξύ αυτών των αρχαίων πολιτισμών ήταν θέμα εικασίας.
Η Βόρεια Ευρώπη έχει τον υψηλότερο επιπολασμό της σκλήρυνσης κατά πλάκας στον κόσμο. Μια νέα μελέτη διαπίστωσε ότι τα γονίδια που αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας (ΣΚΠ) εισήχθησαν στη βορειοδυτική Ευρώπη πριν από περίπου 5.000 χρόνια από βοσκούς προβάτων και βοοειδών που μετανάστευσαν από την ανατολή.
Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature, μια ομάδα διεθνών ερευνητών εξηγεί ότι δημιούργησαν τη μεγαλύτερη αρχαία τράπεζα ανθρώπινων γονιδίων στον κόσμο αναλύοντας τα οστά και τα δόντια σχεδόν 5.000 ανθρώπων που ζούσαν σε όλη τη Δυτική Ευρώπη και την Ασία πριν από 34.000 χρόνια.
Αναλύοντας την αλληλουχία του αρχαίου ανθρώπινου DNA και συγκρίνοντάς το με σύγχρονα δείγματα, η διεθνής ομάδα εμπειρογνωμόνων χαρτογράφησε την ιστορική εξάπλωση των γονιδίων – και των ασθενειών – με την πάροδο του χρόνου καθώς οι πληθυσμοί μετανάστευαν.
«Με την ανάλυση του DNA αρχαίων ανθρώπινων οστών και δοντιών που βρέθηκαν σε τεκμηριωμένες τοποθεσίες σε όλη την Ευρασία, οι ερευνητές εντόπισαν τη γεωγραφική εξάπλωση της ΣΚΠ από την προέλευσή της στην Ποντιακή Στέπα (μια περιοχή που εκτείνεται σε τμήματα της σημερινής Ουκρανίας, Νοτιοδυτικής Ρωσίας και Περιφέρεια Δυτικού Καζακστάν)», αναφέρει η μελέτη.
Οι επιστήμονες ανακάλυψαν τις γενετικές παραλλαγές που σχετίζονται με τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΚΠ «ταξίδεψαν» με τους ανθρώπους Yamnaya – κτηνοτρόφους που μετανάστευσαν πάνω από την Ποντιακή Στέπα στη Βορειοδυτική Ευρώπη.
Αυτές οι γενετικές παραλλαγές παρείχαν ένα πλεονέκτημα επιβίωσης στους ανθρώπους Yamnaya, πιθανότατα προστατεύοντάς τους από λοιμώξεις από τα πρόβατα και τα βοοειδή τους. Αύξησαν όμως και τον κίνδυνο εμφάνισης ΣΚΠ.
«Πρέπει να ήταν ένα ξεχωριστό πλεονέκτημα για τους ανθρώπους της Yamnaya να φέρουν τα γονίδια κινδύνου για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, ακόμη και μετά την άφιξή τους στην Ευρώπη, παρά το γεγονός ότι αυτά τα γονίδια αύξησαν αναμφισβήτητα τον κίνδυνο ανάπτυξης ΣΚΠ», δήλωσε ο καθηγητής Eske Willerslev, από κοινού στα Πανεπιστήμια του Κέιμπριτζ και Κοπεγχάγη και Μέλος του Κολεγίου St John’s, ειδικός στην ανάλυση του αρχαίου DNA και Διευθυντής του έργου.
«Αυτά τα αποτελέσματα αλλάζουν την άποψή μας για τα αίτια της σκλήρυνσης κατά πλάκας και έχουν επιπτώσεις στον τρόπο αντιμετώπισής της», πρόσθεσε.
Η ηλικία των δειγμάτων κυμαίνεται από τη Μεσολιθική και τη Νεολιθική έως την Εποχή του Χαλκού, την Εποχή του Σιδήρου και την περίοδο των Βίκινγκ μέχρι τον Μεσαίωνα. Το παλαιότερο γονιδίωμα στο σύνολο δεδομένων προέρχεται από ένα άτομο που έζησε περίπου 34.000 χρόνια πριν.
Τα ευρήματα εξηγούν την «Κλίση Βορρά-Νότου», στην οποία υπάρχουν περίπου διπλάσιες σύγχρονες περιπτώσεις σκλήρυνσης κατά πλάκας στη βόρεια Ευρώπη απ’ ό,τι στη νότια Ευρώπη, κάτι που αποτελεί από καιρό μυστήριο για τους ερευνητές.
Από γενετική άποψη, οι άνθρωποι Yamnaya πιστεύεται ότι είναι οι πρόγονοι των σημερινών κατοίκων μεγάλου μέρους της Βορειοδυτικής Ευρώπης. Η γενετική τους επιρροή στον σημερινό πληθυσμό της νότιας Ευρώπης είναι πολύ πιο αδύναμη.
Σε αυτή τη μελέτη οι επιστήμονες βρήκαν:
Η εκπληκτική προέλευση των νευροεκφυλιστικών ασθενειών συμπεριλαμβανομένης της σκλήρυνσης κατά πλάκας.
Γιατί οι Βορειοευρωπαίοι σήμερα είναι πιο ψηλοί από τους ανθρώπους της νότιας Ευρώπης.
Πώς η μεγάλη μετανάστευση πριν από περίπου 5.000 χρόνια εισήγαγε γονίδια κινδύνου στον πληθυσμό της βορειοδυτικής Ευρώπης – αφήνοντας μια κληρονομιά υψηλότερων ποσοστών ΣΚΠ σήμερα.
Η μεταφορά του γονιδίου MS ήταν ένα πλεονέκτημα εκείνη την εποχή, καθώς προστάτευε τους αρχαίους αγρότες από το να κολλήσουν μολυσματικές ασθένειες από τα πρόβατα και τα βοοειδή τους.
Γονίδια που είναι γνωστό ότι αυξάνουν τον κίνδυνο ασθενειών όπως το Αλτσχάιμερ και ο διαβήτης τύπου 2 εντοπίστηκαν στους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες.
Η μελλοντική ανάλυση ελπίζεται να αποκαλύψει περισσότερα για τους γενετικούς δείκτες του αυτισμού, της ΔΕΠΥ, της σχιζοφρένειας, της διπολικής διαταραχής και της κατάθλιψης.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Nature