Μια διεθνής ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον θαλάσσιο αρχαιολόγο Staffan von Arbin του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ επιβεβαίωσε ότι ένα πυροβόλο που ανακαλύφθηκε στα ανοιχτά της δυτικής ακτής της Σουηδίας χρονολογείται από τον 14ο αιώνα. Μπορεί να είναι το παλαιότερο κανόνι πλοίου της Ευρώπης.
Ένας δύτης αναψυχής ανακάλυψε το μικρό πυροβόλο από χυτό κράμα χαλκού το 2001 σε βάθος 20 μέτρων στη θάλασσα έξω από το Marstrand, το οποίο βρίσκεται ακριβώς βορειοδυτικά του Γκέτεμποργκ. Ο δύτης αρχικά δεν γνώριζε τη σημασία του ευρήματος του, αλλά αργότερα ειδοποίησε το Ναυτικό Μουσείο στο Γκέτεμποργκ για την ανακάλυψή του.
Η ερευνητική ομάδα πιστεύει ότι το πυροβόλο προήλθε από ναυάγιο και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για πυροβόλο πλοίου και όχι για πυροβόλο που μεταφερόταν ως φορτίο, επειδή είχε ακόμα τμήματα γόμωσης στον θάλαμο πυρίτιδας όταν βρέθηκε. Αυτό σημαίνει ότι το κανόνι ήταν γεμάτο και έτοιμο για χρήση σε μάχη τη στιγμή που κατέληξε στον πυθμένα της θάλασσας.
«Χάρη στα διατηρημένα υπολείμματα του φορτίου, κατέστη δυνατή η χρήση χρονολόγησης με ραδιενεργό άνθρακα για να προσδιοριστεί η ηλικία του ευρήματος», λέει ο Staffan von Arbin, θαλάσσιος αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ.
«Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι το πυροβόλο Marstrand είναι πιθανώς του 14ου αιώνα, καθιστώντας το ένα από τα παλαιότερα πυροβολικά που έχουν βρεθεί ποτέ στην Ευρώπη».
Αυτό το κράμα απέχει πολύ από το βέλτιστο για τη χύτευση κανονιού σύμφωνα με τους ερευνητές, και είναι πιθανό ότι το πυροβόλο θα είχε ραγίσει και θα είχε καταστεί άχρηστο εάν χρησιμοποιήθηκε εντατικά για μεγαλύτερες περιόδους.
«Σαφώς, το άτομο που έριξε το κανόνι δεν είχε την απαραίτητη γνώση και κατανόηση των ιδιοτήτων των διαφόρων κραμάτων χαλκού», λέει ο Staffan von Arbin. «Αυτό δείχνει ότι η ευγενής τέχνη της ρίψης κανονιού δεν είχε ακόμη κατακτηθεί πλήρως εκείνη την εποχή και ότι η παραγωγή βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στη δοκιμή και το λάθος».
Η ανάλυση δείχνει επίσης ότι το μετάλλευμα χαλκού που χρησιμοποιήθηκε για την παραγωγή του κανονιού εξορύσσονταν στη σημερινή Σλοβακία, ενώ το μόλυβδο πιθανότατα προερχόταν από την Αγγλία ή τη συνοριακή περιοχή μεταξύ Πολωνίας και Τσεχίας.
Τον 14ο αιώνα, η πόλη Marstrand, διάσημη για το εξαιρετικό λιμάνι της, ήταν ένας σημαντικός κόμβος για την εμπορική ναυτιλία μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης και της περιοχής της Βαλτικής Θάλασσας. Αλλά η θάλασσα ήταν επίσης μια αρένα για πόλεμο και συγκρούσεις, και οι παράκτιοι άμαχοι πληθυσμοί δέχονταν συχνά σκληρά χτυπήματα. Επιπλέον, υπήρχε πάντα ο κίνδυνος επιθέσεων από πειρατές.
Οι νέοι τύποι πυροβόλων όπλων που αναπτύχθηκαν αυτή την εποχή παρείχαν μεγάλα τακτικά πλεονεκτήματα στις μάχες στη θάλασσα. Αλλά δεν ήταν μόνο τα πολεμικά πλοία που ήταν οπλισμένα – κατά τον ύστερο Μεσαίωνα τα εμπορικά πλοία άρχισαν επίσης να εξοπλίζονται με κανόνια όλο και πιο συχνά για να αμυνθούν από πειρατές και άλλα εχθρικά πλοία. Η μελέτη του κανονιού Marstrand παρέχει νέες γνώσεις και προοπτικές για την ανάπτυξη αυτής της στρατιωτικής τεχνολογίας.
Τα κανόνια σε σχήμα χωνιού του τύπου κανονιού Marstrand αποδίδονται συνήθως στον 15ο-16ο αιώνα, αλλά αυτό το εύρημα είναι μαρτυρία του γεγονότος ότι αυτό το μοντέλο υπήρχε ήδη τον 14ο αιώνα. Τα διατηρημένα υπολείμματα της γόμωσης στον θάλαμο σκόνης του κανονιού δείχνουν επίσης ότι η χρήση καρτούτσιων, ένα είδος υφασμάτινης συσκευασίας για τη γόμωση σκόνης, τέθηκε σε χρήση πολύ νωρίτερα από ό,τι ήταν προηγουμένως γνωστό.
«Τώρα, φυσικά, θέλουμε επίσης να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε και να τεκμηριώσουμε το πλοίο στο οποίο ανήκε το κανόνι. Παρόλο που είναι πιθανώς σοβαρά υποβαθμισμένο και διαλυμένο, θα πρέπει να είναι δυνατό να βρεθούν διάσπαρτα υπολείμματα του ναυαγίου εάν πραγματοποιήσουμε μια ενδελεχή απογραφή του χώρου και των περιχώρων του», λέει ο Staffan von Arbin.
