Ο Τζον Κάλχουν προσπάθησε να μελετήσει τη συμπεριφορά των ποντικιών σε ένα πυκνοκατοικημένο περιβάλλον από το 1958 έως το 1962. Τα αποτελέσματα των ερευνών του δεν είναι ενθαρρυντικά και μπορεί να γενικευθούν στον ανθρώπινο πληθυσμό.
Από το 14ο αιώνα και μετά, ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει συνεχή αύξηση μετά το τέλος της πανούκλας και του λιμού των ετών 1315-1317. Σύμφωνα με μαθηματικά μοντέλα, ο πληθυσμός της Γης έφθασε σε ένα δισεκατομμύριο το 1804, στα δύο δισεκατομμύρια το 1927, στα τρία το 1960, στα τέσσερα το 1974, στα πέντε το 1987 και στα έξι δισεκατομμύρια το 1999. Ο πληθυσμός έφθασε στα επτά δισεκατομμύρια τον Οκτώβριο του 2011 και αναμένεται να φτάσει περίπου στα δέκα δισεκατομμύρια μεταξύ 2025 και 2030.
Κατά τη διάρκεια αυτού του χρονικού διαστήματος, έχουν εκφραστεί ανησυχίες για το ενδεχόμενο ο πληθυσμός μας να υπερβεί την ικανότητά μας να παράγουμε τρόφιμα, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίσουμε έναν εκτεταμένο λιμό. Παρόλο που η πρόοδος στη γεωργία, οι αλλαγές στις γεωργικές πρακτικές και η επιστημονική πρόοδος στη γεωργική τεχνολογία μας έχουν επιτρέψει να θρέψουμε δέκα δισεκατομμύρια ανθρώπους, η διανομή της τροφής έχει προκαλέσει μαζική πείνα και λιμούς. Μπορεί να αλλάξουν όλα αυτά καθώς χρησιμοποιούμε τους πόρους μας και επιδεινώνεται η κλιματική κρίση, ωστόσο, προς το παρόν, είμαστε σε θέση να παράγουμε περισσότερη τροφή από ό,τι χρειαζόμαστε, ακόμη και αν δεν έχουμε τη θέληση ή την ικανότητα να τη διανέμουμε σε όσους τη χρειάζονται.
Ένω όλοι ανησυχούσαν για την έλλειψη πόρων, ένας ερευνητής συμπεριφοράς στη δεκαετία του 1970 προσπάθησε να απαντήσει σε ένα διαφορετικό ερώτημα: τι θα συμβεί στην κοινωνία εάν καλυφθούν όλες οι ορέξεις μας και ικανοποιηθούν όλες οι ανάγκες μας; Η απάντηση – σύμφωνα με τη μελέτη του – είναι κανιβαλισμός και στη συνέχεια θα ακολούθησε η αποκάλυψη.
Ο Τζον Κάλχουν ξεκίνησε τη δημιουργία μιας σειράς πειραμάτων που θα κάλυπταν ουσιαστικά κάθε ανάγκη των τρωκτικών και στη συνέχεια θα παρακολουθούσαν την επίδραση στον πληθυσμό με την πάροδο του χρόνου. Το πιο διαβόητο από τα πειράματα του ονομάστηκε, «Σύμπαν 25».
Το «Σύμπαν 25» ήταν ένα τεράστιο κουτί χωρισμένο σε πλατείες, έχοντας πολλά διαμερίσματα σε διάφορα επίπεδα. Τα ποντίκια είχαν εύκολη πρόσβαση με ράμπες. Το μέρος φαινόταν ιδανικό και παραδεισένιο και σ’ αυτό ερχόταν να συμπληρώσει η απεριόριστη ποσότητα φαγητού και νερού. Κατασκευάστηκε, με λίγα λόγια, μια ουτοπία για ποντίκια.
Στην πρώτη και στη δεύτερη φάση όλα έδειχναν να κυλούν ομαλά. Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν 4 αρσενικά και 4 θηλυκά ποντίκια. Ο πληθυσμός τους, όπως ήταν αναμενόμενο, αυξανόταν ραγδαία. Θα μπορούσε να πει κανείς πως το κάθε ποντίκι είχε ένα ενεργό κοινωνικό ρόλο. Όσο όμως αυξανόταν ο αριθμός των κατοίκων του «Σύμπαν 25», άλλαζαν οι συμπεριφορές, αφού μειώνονταν οι “θέσεις” σημαντικών και ουσιαστικών ρόλων στην κοινωνία των ποντικιών.
Εδώ ξεκινά η τρίτη φάση. Η κοινωνική απόρριψη αυτή οδήγησε πολλά ποντίκια να αναπτύξουν μια αδρανή και παθητική συμπεριφορά. Συγκεντρώνονταν στις πλατείες και απλά περίμεναν την ώρα του φαγητού ή κοιμούνταν. Ως αποτέλεσμα, σταμάτησαν οι διαμάχες για την υπεράσπιση της περιοχής τους. Ωστόσο, η βία δεν σταμάτησε να εκδηλώνεται. Τα μεγαλύτερα τρωκτικά άρχισαν να επιτίθενται στις ομάδες των παθητικών ποντικιών. Έτσι, η ιεραρχία μεταξύ των ποντικιών υπέστη πολλές αλλαγές στη συμβίωση.
Κατά την τέταρτη φάση, πολλά από τα αρσενικά ποντίκια ένιωσαν ψυχολογικά αδύναμα, με αποτέλεσμα να μην προστατεύουν τα θηλυκά και να γίνουν και αυτά επιθετικά. Αυτό οδήγησε σε μείωση του ποσοστού γεννήσεων και αύξηση της θνησιμότητας στα νεαρά ποντίκια. Τα θηλυκά εμφάνιζαν επίσης συμπεριφορά απομόνωσης και έλλειψης αναπαραγωγικής διάθεσης και η πλειοψηφία των ποντικιών επικεντρώθηκε μόνο στην τροφή, τον ύπνο και τη φροντίδα του εαυτού τους.
Δεν έδειχναν να έχουν επιθυμία για ζευγάρωμα και πολλά από τα θηλυκά ή δεν μπορούσαν να συλλάβουν ή γεννούσαν και δεν ανάπτυσσαν ιδιαίτερη μητρική φροντίδα. Παράλληλα, με τα φαινόμενα καννιβαλισμού που παρατηρήθηκαν, ο πληθυσμός της αποικίας όλο και μειωνόταν, μέχρι που τελικά, 4 χρόνια μετά την έναρξη του πειράματος, πέθανε και το τελευταίο ποντίκι.
Παρόλο που το «Σύμπαν 25» πρόσφερε άφθονη τροφή και νερό η διαμόρφωση της κοινωνίας των ποντικιών έφερε σιγά σιγά την απομόνωση, την έλλειψη επιθυμίας για κοινωνική συνεύρεση, ούτε καν για σκοπούς αναπαραγωγής, έξαρση φαινομένων βίας και μη ισόνομης κατανομής ανάμεσα στους κατοίκους της αποικίας, όσο αυτή μεγάλωνε πληθυσμιακά και τελικά όλα αυτά οδήγησαν σε αφανισμό.
Μήπως μπορούμε να συνδέσουμε την αποικία αυτού του κουτιού με τη σύγχρονη ζωή στις μεγαλουπόλεις;
Παρακολουθήστε το παρακάτω βίντεο, δείτε αναλυτικότερα τις λεπτομέρειες αυτού του πειράματος και βγάλτε τα συμπεράσματά σας.