Τοπική ιστορία. Η Κηφισιά επί Όθωνα

Ήδη μετά την λήξη της Ελληνικής Επανάστασης η Αττική βρίσκονταν σε άθλια κατάσταση αποδεκατισμένη από κατοίκους και πολλές αγροτικές γαίες της να έχουν καταστραφεί. Την περίοδο της Αντιβασιλείας του Όθωνα στα βόρεια προάστια της Αττικής η Κηφισιά ήταν ένα χωριό όπου το 1835 αριθμούσε 181 κατοίκους ενώ σύμφωνα με το βασιλικό διάταγμα της 11ης Νοεμβρίου του 1835 υπάγονταν στον Δήμο Αμαρουσίου.

Η οικονομία της Κηφισιάς εκείνη την περίοδο βασίζονταν στην κτηνοτροφία και στους αγρότες παρόλο που ένα μεγάλο ποσοστό αγροτεμαχίων είχε υποθηκευτεί για λογαριασμό των «εθνικών δανείων». Οι μεγάλες εκτάσεις πλέον είχαν περάσει στα χέρια μεγαλοτσιφλικάδων Ελλήνων και αλλοδαπών. Οι Κηφισιώτες χωρικοί και βοσκοί ζούσαν για αρκετό καιρό μέσα στον χρόνο με τις οικογένειές τους στα βουνά Πάρνηθα και Πεντέλη όπου και έπεφταν συχνά θύματα ληστρικών επιθέσεων.

Η βαυαρική Αντιβασιλεία είχε θέσει αυστηρούς νόμους που φούσκωναν το αντάρτικο για τους παλαίμαχους αγωνιστές του εικοσιένα αλλά και τους παράνομους φοροφυγάδες. Έτσι έγινε ακόμη πιο έντονο το ληστρικό φαινόμενο και είναι γεγονός ότι οι ληστρικές επιθέσεις στοχοποιούσαν οικονομικά αδύναμους χωρικούς οι οποίοι αναγκαστικά ζητούσαν προστασία από τοπάρχες και πολιτικά υψηλά ιστάμενα πρόσωπα. Όμως η Κηφισιά τότε αποτελούσε το ορμητήριο για τις ληστρικές επιδρομές, καθώς θύματα των ληστών ήταν αφενός οι χωρικοί αφετέρου και οι αστικές εύπορες οικογένειες οι οποίες μόλις είχαν αρχίσει να κτίζουν εκεί τα μεγαλοπρεπή οικήματά τους.

Κατά την οθωνική περίοδο η Κηφισιά πορεύονταν σε μεγαλοαστικό κοσμικό προάστιο της Αττικής. Σημαντικά πολιτικά πρόσωπα αλλά και οικογένειες αστών, έχουν αρχίσει να ενδιαφέρονται για να αξιοποιήσουν τη Κηφισιά ως παραθεριστικό θέρετρο. Οι επιβλητικές θερινές κατοικίες των μεγαλοαστών εναρμονισμένες με την κλασικιστική και ρομαντική αρχιτεκτονική στην Κηφισιά ήταν γεγονός. Είναι γεγονός επίσης πως ο βασιλιάς Όθωνας διατηρούσε την παραθεριστική κατοικία του στην Κηφισιά στην σημερινή οδό Όθωνος.

Η φυσική ομορφιά της Κηφισιάς και ο πράσινος πλούτος της ήταν αρκετά ώστε να προσελκύσουν τον Όθωνα και την σύζυγό του Αμαλία στην ανάδειξη της περιοχής. Από τα μέσα έως και τα τέλη του 19ου αιώνα εύποροι ομογενείς της Κωνσταντινούπολης, και της Αιγύπτου, καθώς και αρκετοί Χιώτες και Πελοποννήσιοι αρχίζουν και αναδεικνύουν τουριστικά την Κηφισιά.

Επί Όθωνα λοιπόν κατασκευάζεται ο πρώτος δρόμος Αθηνών – Κηφισιάς απόστασης 20 χιλιομέτρων περίπου ώστε να υπάρχει η δυνατότητα εύκολης και σύντομης μετακίνησης του βασιλιά και της αυλής του. Στην ουσία η τακτική παρουσία του διάσημου βασιλιά Όθωνα στην Κηφισιά και τα περίφημα βασιλικά γεύματα εκεί αποτέλεσαν την πρώτη διαφήμιση της περιοχής τον 19ο αιώνα. Μαζί με τον Όθωνα λοιπόν ακολουθούσαν γνωστοί διπλωμάτες όπως ο Μ. Σούτσος, πολιτικοί όπως ο Αλ. Μαυροκορδάτος αλλά και άνθρωποι του πνεύματος όπως ο Αλ. Ρίζος Ραγκαβής.

Η σημερινή πλατεία Πλατάνου αποτελούσε και επί Όθωνα το κέντρο της Κηφισιάς καθώς εκεί βρίσκονταν το τότε αστυνομικό τμήμα της περιοχής (παλαιό οθωμανικό τζαμί) ως άμυνα για τις ληστρικές επιδρομές. Για την πλατεία Πλατάνου δεν δίστασε να κάνει αναφορά στα πλαίσια της επίσκεψής του στην Αθήνα, ο πασίγνωστος παραμυθογράφος Χ.Κ.Άντερσεν ο οποίος το Πάσχα του 1841 βρέθηκε στην Κηφισιά, κατορθώνοντας έπειτα και την πολυπόθητη συνάντηση με το βασιλικό ζεύγος.

Με το βασιλικό διάταγμα «περί συγχωνεύσεως δήμων» των παραμονών της Επαναστάσεως της 3ης Σεπτεμβρίου 1843 για το Σύνταγμα, ο Δήμος Αμαρουσίου και η Κηφισιά συνεπώς προσαρτάται στον Δήμο Αθηναίων. Η αγάπη του Όθωνα για την Κηφισιά θα μεταβιβαστεί στον νέο βασιλιά Γεώργιο Α΄ καθώς και σε πρωθυπουργούς της εποχής όπου στα τέλη του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα μαζί με σπουδαίους ευεργέτες και επιφανείς μεγαλοαστούς θα φέρουν την αριστοκρατία της Κηφισιάς να ανταγωνίζεται την παραδοσιακή πλακιώτικη αθηναϊκή ελίτ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΣΤΡΥΦΤΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ

ΠΗΓΕΣ :
• Συλλογικό, Κηφισιά , Όψεις της Ιστορίας της πόλης και του δήμου- Αρχειακά τεκμήρια, ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ/ΔΗΜΟΣ ΚΗΦΙΣΙΑΣ, Αθήνα, 2005
• Νικόλαος.Δ.Λεβίδης, «Ο Βασιλεύς Όθων εν Κηφισία», Τύποις Φρατζεσκάκη, Αθήναι, 1930