Το μυστήριο της επιγραφής στο χάλκινο άγαλμα της σφίγγας που ανακαλύφθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα λύθηκε 100 χρόνια αργότερα.
Το χάλκινο άγαλμα της σφίγγας, που χρονολογείται στον τρίτο αιώνα, ανακαλύφθηκε στη Δακία, μια ρωμαϊκή επαρχία που αντιστοιχεί στη σύγχρονη Ρουμανία. Ωστόσο, αφού ανακαλύφθηκε τον 19ο αιώνα, το άγαλμα κλάπηκε από έναν Ευρωπαίο κόμη κάπου γύρω στο 1848. Αν και η σφίγγα δεν βρέθηκε ποτέ, σώθηκε ένα λεπτομερές σχέδιο της.
Δακία είναι το αρχαίο όνομα για τη Ρουμανία. Κατά τους αρχαίους χρόνους, η Δακία ήταν μέρος του Δακικού Βασιλείου και αργότερα έγινε επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μετά την κατάκτησή της από τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα Τραϊανό το 106 μ.Χ.
Ωστόσο, τον 3ο αιώνα, οι επιδρομές των Γότθων και άλλων φυλών αποδυνάμωσαν τον έλεγχο των Ρωμαίων και γύρω στο 270 μ.Χ., οι Ρωμαίοι αποχώρησαν από τη Δακία. Στη συνέχεια, η Δακία περιήλθε στην κυριαρχία διαφόρων φυλών και αυτοκρατοριών.
Η επιγραφή στη σφίγγα τελικά αποκρυπτογραφήθηκε, αποκαλύπτοντας ένα σύντομο αλλά «ασυνήθιστο» ποίημα, σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στις 30 Δεκεμβρίου στο περιοδικό Mediterranean Archaeology and Archaeometry.
Διαπιστώθηκε ότι η επιγραφή γύρω από τη βάση ενός χάλκινου αγάλματος σφίγγας γράφτηκε με το αρχαϊκό ελληνικό αλφάβητο. Ωστόσο, οι φωνητικές αξίες του ελληνικού αλφαβήτου αποδίδουν ένα κείμενο που δεν είναι λογικό στην ελληνική γλώσσα. Ως εκ τούτου, το νόημα της επιγραφής έχει προβληματίσει τους μελετητές από την ανακάλυψη του αντικειμένου στις αρχές του 19ου αιώνα.
Οι προσπάθειες ήταν ανεπιτυχείς, πιθανώς επειδή διαβάζεται από αριστερά προς τα δεξιά, κάτι που είναι μια «ασυνήθιστη» απόκλιση από τους αρχαίους κανόνες. Ο γραφέας πιθανότατα προσπαθούσε να εκφράσει κάτι σε γλώσσα διαφορετική από την ελληνική χρησιμοποιώντας ένα αρχαϊκό ελληνικό αλφάβητο. Οι φωνητικές αξίες του αρχαϊκού ελληνικού αλφαβήτου καταγράφουν ένα σύντομο ρυθμικό ποίημα στα πρωτοουγγρικά.
Μεταφρασμένο στα αγγλικά, λέει: «Να, ιδού, λατρεύστε: εδώ είναι το ιερό λιοντάρι», το οποίο μπορεί να εκληφθεί ως εντολή να λατρεύουμε τη σφίγγα.
«Οι χαρακτήρες μπορεί να φαίνονται μυστηριώδεις στην αρχή, αλλά μόλις το διαβάσεις ανάποδα, οι χαρακτήρες γίνονται εύκολα αναγνωρίσιμοι ως γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου, μερικοί από αυτούς είναι σε πιο αρχαϊκή μορφή», δήλωσε ο Peter Revesz, συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα.
Το αποκωδικοποιημένο ποίημα είναι αξιοσημείωτο επειδή «η λατρεία της σφίγγας δεν ήταν μέρος της κυρίαρχης αρχαίας ρωμαϊκής μυθολογίας που παρουσιάζει τους Ρωμαίους θεούς και θεές που πολλοί άνθρωποι σήμερα γνωρίζουν».
Ο Revesz τόνισε ότι αυτό το άγαλμα της σφίγγας είναι μοναδικό στο ότι παρέχει ορισμένα αρχεία μιας μειονοτικής θρησκείας για την δεν έχουμε πολλά στοιχεία.