Το σαφράνι ή σαφράν είναι μπαχαρικό που προέρχεται από το άνθος του Crocus sativus, κοινώς γνωστό ως «κρόκος σαφράν».
Τα ζωηρά κατακόκκινα στίγματα και τα στυλ συλλέγονται και ξηραίνονται για χρήση κυρίως ως καρυκεύματα και χρωστικές ουσίες στα τρόφιμα. Το σαφράνι είναι από καιρό το πιο ακριβό μπαχαρικό στον κόσμο κατά βάρος. Αν και εξακολουθούν να υπάρχουν αμφιβολίες για την προέλευσή του, πιστεύεται ότι ο κρόκος προέρχεται από το Ιράν.
Ωστόσο, η Ελλάδα και η Μεσοποταμία έχουν επίσης προταθεί ως πιθανή περιοχή προέλευσης αυτού του φυτού. Ο κρόκος του σαφράν διαδόθηκε αργά σε μεγάλο μέρος της Ευρασίας και αργότερα μεταφέρθηκε σε μέρη της Βόρειας Αφρικής, της Βόρειας Αμερικής και της Ωκεανίας.
Η γεύση του σαφράν και το άρωμα που μοιάζει με ιωδοφόρμιο ή σαν σανό προκύπτουν από τις φυτοχημικές ουσίες πικροκροκίνη και σαφράναλη. Περιέχει επίσης μια καροτενοειδή χρωστική ουσία, την κροκίνη, η οποία προσδίδει πλούσια χρυσοκίτρινη απόχρωση στα πιάτα και τα υφάσματα.
Η καταγεγραμμένη ιστορία του μαρτυρείται σε μια ασσυριακή βοτανική πραγματεία του 7ου αιώνα π.Χ. και αντικείμενο εμπορίου για χιλιάδες χρόνια. Τον 21ο αιώνα, το Ιράν παράγει περίπου το 90% του παγκόσμιας παραγωγής σαφράν με την καλύτερη ποιότητα. Με 5.000 $ ανά κιλό ή υψηλότερο, το σαφράν είναι το πιο ακριβό μπαχαρικό στον κόσμο αναφέρει το wikipedia.
Οι ιδιότητές του
Το φυτό και οι ιδιότητές του είναι γνωστές από την αρχαιότητα. Οι αρχαίοι Έλληνες κατανάλωναν τον κρόκο για να καταπολεμήσουν την αϋπνία και τα δυσάρεστα αποτελέσματα του μεθυσιού, ενώ οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και Ρωμαίοι τον χρησιμοποιούσαν για το βάψιμο των χιτώνων.
Η κύρια χρήση του, ωστόσο, ήταν στην ιατρική. Σύμφωνα με αναφορές, οι Ιπποκράτης, Διοσκουρίδης και Γαληνός χρησιμοποιούσαν τον κρόκο ως βασικό συστατικό σε διάφορα ιατρικά σκευάσματα και τον συνιστούσαν ως παυσίπονο, αντιπυρετικό, υπνωτικό, επουλωτικό και αφροδισιακό. Χρήση του κρόκου, όμως, φαίνεται πως έκανε και η Κλεοπάτρα, η οποία τον χρησιμοποιούσε ως συστατικό για τα καλλυντικά της.
Εγκέφαλος
Η περιεκτικότητά του σε βιταμίνες του συμπλέγματος Β συμβάλλει στη βελτίωση της εγκεφαλικής λειτουργίας και στην ενίσχυση της μνήμης. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι το κοκτέιλ βιταμινών και αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει ο κρόκος μπορεί να προστατέψει και από τη γεροντική άνοια, αλλά και από την εκφυλιστική νόσο του Alzheimer.
Καρδιά
Ο κρόκος μπορεί να λειτουργήσει ως ασπίδα για την καρδιά, καθώς έρευνες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων, αποτρέποντας έτσι τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Στην ιδιότητα αυτή μάλιστα αποδίδεται η μειωμένη συχνότητα καρδιαγγειακών επεισοδίων στη Βαλένθια της Ισπανίας, όπου η κατανάλωση κρόκου είναι μεγάλη.
Στομάχι
Παραδοσιακά χρησιμοποιείται για την ανακούφιση του στομαχόπονου και των πεπτικών διαταραχών, δεδομένου ότι ενισχύει τη διαδικασία της πέψης.
Πνεύμονες
Το αφέψημα του κρόκου θεωρείται ιδιαίτερα αποτελεσματικό για τη θεραπεία ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος, όπως το άσθμα.
Δέρμα
Θεωρείται φυσικό φάρμακο για την επιδερμίδα και ειδικά για τη θεραπεία της ακμής λόγω των αντιβακτηριδιακών του ιδιοτήτων. Επιπλέον, οι αντιοξειδωτικές ουσίες του κρόκου παρέχουν προστασία ενάντια στις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες, μεταξύ άλλων, προκαλούν πρόωρη γήρανση.
Διάθεση
Έχει ηρεμιστικές ιδιότητες, γι’ αυτό και χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση του άγχους και του εκνευρισμού. Επιπλέον, προσφέρει στον οργανισμό ευεξία, πνευματική διαύγεια και τόνωση. Ορισμένες έρευνες, μάλιστα, έχουν δείξει ότι ο κρόκος έχει ευεργετική επίδραση στις περιπτώσεις ήπιας κατάθλιψης, καθώς φαίνεται να έχει παρόμοια αποτελέσματα με αυτά των αντικαταθλιπτικών φαρμάκων.
Γονιμότητα
Από την αρχαιότητα ο κρόκος είχε συνδεθεί με τον έρωτα και τη γονιμότητα. Σήμερα θεωρείται ισχυρό «όπλο» για την ενίσχυση της ανδρικής γονιμότητας. Έρευνες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι οι αντιοξειδωτικές του ουσίες βελτιώνουν την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Στις γυναίκες η χρήση του σε μικρές ποσότητες φαίνεται πως μπορεί να ρυθμίσει την περίοδο.
Αντικαρκινική δράση
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η δράση αυτή οφείλεται στην αντιοξειδωτική ουσία κροκετίνη, η οποία φαίνεται ότι μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
Πως χρησιμοποιείται ο κρόκος Κοζάνης
Μπορείτε είτε να τον πιείτε, είτε να τον χρησιμοποιήσετε ως μπαχαρικό. Πρέπει να δείξετε προσοχή στο χρώμα του (βαθύ κόκκινο) και στο άρωμα του (έντονο). Στην μαγειρική δίνει πικάντικη γεύση, κίτρινο χρώμα και ιδιαίτερο άρωμα. Η ποσότητα πρέπει να είναι μικρή, έτσι ώστε να μην πικρίσει το φαγητό και πρέπει να χρησιμοποιηθεί, αφού πρώτα διαλυθεί σε νερό.
Παρενέργειες-Αντενδείξεις
Η κατανάλωση κρόκου σε ποσότητα άνω των 5 γραμμαρίων την ημέρα, θεωρείται ιδιαίτερα τοξική για τον οργανισμό. Ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια ή ηπατική νόσο, πρέπει να αποφεύγουν την λήψη. Τέλος, οι εγκυμονούσες και οι γυναίκες που θηλάζουν θα πρέπει να αποφεύγουν τις υπερβολικές δόσεις. Σε κάθε περίπτωση, η ιατρική συμβουλή είναι απαραίτητη.
*Συμβουλευθείτε τον γιατρό σας σε κάθε περίπτωση